Ślady orygenizmu w Diversarum hereseon liber Filastriusza z Brescii
[Traces of Origenism in Philastrius of Brescia’s Diversarum hereseon liber]

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: VOX PATRUM (ISSN: 0860-9411)
Rok wydania: 2025
Tom: 95
Strony od-do: 693-722
Streszczenie: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy Filastriusz z Brescii, autor katalogu herezji Diversarum hereseon liber, zawarł w swoim traktacie aluzje do idei Orygenesa lub krążących pod jego imieniem, a jeżeli tak, to w jaki sposób je oceniał. Interesujące jest zbadanie nie tylko nawiązań do dyskusyjnych koncepcji Aleksandryjczyka, ale także pozytywnych inspiracji teologiczną myślą Orygenesa jako pioniera w zakresie tworzenia zrębów chrześcijańskiej teologii. Ważnym problemem badawczym jest również stosunek Biskupa Brescii do egzegezy alegorycznej, której Orygenes był głównym reprezentantem. Wnioski płynące z przedstawionej analizy porównawczej materiału źródłowego są następujące: 1) w traktacie Filastriusza brak imiennych odniesień do osoby Orygenesa; 2) pojawiają się w nim natomiast pośrednie nawiązania do różnych idei orygenesowskich i są one obecne zarówno w opisach herezji, jak i w wykładzie ortodoksyjnej doktryny wiary; 3) w katalogu Biskupa Brescii wyraźnie została potępiona nauka o preegzystencji dusz, nie ma natomiast żadnej wzmianki o teorii apokatastazy; 4) krytyka Filastriusza dotyczy przede wszystkim poglądów Orygenesa w skrajnym ujęciu lub obejmuje idee mu przypisywane, co do których nie ma jednak pewności, że istotnie je w takiej formie uznawał; natomiast z akceptacją autora katalogu spotykają się niektóre sformułowania, pochodzące od samego Aleksandryjczyka; 5) w odniesieniu do problematyki związanej z alegoryczną egzegezą Starego Testamentu Filastriusz reprezentuje myślenie o chrystocentryzmie biblijnym zbliżone do Orygenesa i jego kontynuatorów.
Słowa kluczowe: Filastriusz z Brescii, Diversarum hereseon liber, Orygenes, orygenizm, herezje wczesnochrześcijańskie
DOI: 10.31743/vp.18381

---

Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Mariusz Szram",
title = "Ślady orygenizmu w Diversarum hereseon liber Filastriusza z Brescii",
journal = "VOX PATRUM",
year = "2025",
pages = "693-722"
}

Cytowanie w formacie APA:
Szram, M. (2025). Ślady orygenizmu w Diversarum hereseon liber Filastriusza z Brescii. VOX PATRUM, 693-722.