"Varii errores qui ab origine mundi emerserunt. Zakres semantyczny terminu „herezja” w "Diversarum hereson liber" Filastriusza z Brescii
[“Varii errores qui ab origine mundi emerserunt”. The Semantic Scope of the Term “Heresy” in Philastrius’ of Brescia “Diversarum hereseon liber”]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: VOX PATRUM (ISSN: 0860-9411)
Rok wydania: 2017
Tom: 37
Numer czasopisma: 68
Strony od-do: 315-325
Streszczenie: Biskup Brescii Filastriusz, autor pierwszego łacińskiego katalogu herezji, napisanego między rokiem 380 a 388, przedstawił wyjątkowo dużą ilość ruchów heterodoksyjnych: 28 w łonie judaizmu i 128 we wczesnym chrześcijaństwie. Był to efekt przypisywania terminowi „herezja” (heresis) szerokiego zakresu semantycznego. Dla Filastriusza termin ten pokrywał się znaczeniowo z terminem „błąd” (error), rozumianym jako jakiekolwiek odejście od uniwersalnej prawdy w dziejach świata, inspirowane przez szatana jako „ojca kłamstwa”, pojawiające się przede wszystkim w judaizmie i w chrześcijaństwie. Wśród poglądów wczesnochrześcijańskich, określonych przez biskupa Brescii terminem „herezja”, można wyróżnić pięć grup. Pierwsza najliczniejsza grupa obejmuje błędne poglądy dotyczące zasadniczych kwestii teologicznych zawartych w regule wiary, takich jak: koncepcja Boga stwórcy i Jezusa Chrystusa zbawiciela. Grupa druga to błędne doktryny antropologiczne, np. kwestionujące zmartwychwstanie ludzkiego ciała lub głoszące pogląd o materialności ludzkiej duszy. Trzecią grupę stanowią poglądy związane z błędną, przesadnie dosłowną interpretacją Pisma Świętego, zwłaszcza ksiąg Starego Testamentu, a także idee kosmologiczne, które nie zgadzają się z opisami zawartymi w Biblii. Czwarta grupa obejmuje postawy moralne, związane ze sposobem życia, opartym na laksyzmie lub rygoryzmie, a także z nieprzestrzeganiem praw kościelnych, ale nie zagrażające podstawowym prawdom wiary chrześcijańskiej. Grupę piątą tworzą ruchy określane przez autorów okresu późnopatrystycznego terminem „schizma” (schisma), którego biskup Brescii w swoim dziele w ogóle nie używa. W traktacie Filastriusza znaczenie terminu „herezja” wykracza poza niezgodność z chrześcijańską regula fidei. Według niego każde wykroczenie – czy to w zakresie nauczania doktrynalnego czy praktyki życiowej, a także odnośnie do rozumienia tekstu Pisma Świętego – zasługuje na miano herezji, ponieważ obraża Boga i Kościół. Nie należy więc różnicować błędów na większe i mniejsze, ale w równym stopniu potępiać je jako postawy skierowane przeciw Bogu jako Ojcu Prawdy.
Słowa kluczowe: Filastriusz z Brescii, herezja, schizma, wczesnochrześcijańska teologia
Dostęp WWW: http://voxpatrum.pl/pdfy/Vox68/Szram.pdf
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Mariusz Szram",
title = "''Varii errores qui ab origine mundi emerserunt. Zakres semantyczny terminu „herezja” w ''Diversarum hereson liber'' Filastriusza z Brescii",
journal = "VOX PATRUM",
year = "2017",
number = "68",
pages = "315-325"
}
Cytowanie w formacie APA:
Szram, M. (2017). "Varii errores qui ab origine mundi emerserunt. Zakres semantyczny terminu „herezja” w "Diversarum hereson liber" Filastriusza z Brescii. VOX PATRUM, 68, 315-325.