Udział konnicy nadwornej króla Zygmunta Starego w wojnie pruskiej (1519-1521) w świetle źródeł podskarbińskich
[Participation of Sigismund the Old’s Court Cavalry in the Polish-Teutonic Wa r (1519-1521) in the Light of the Treasurer’s Sources]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2021
Tytuł publikacji: Regnum defendo ense et alis tego stricto. Królestwa bronię dobytym mieczem i osłaniam skrzydłami. Malbork w Prusach Królewskich, t. 1: Prusy Królewskie i Malbork w okresie staropolskim (1454-1772)
Redaktorzy: Artur Dobry, Rafał Panfil
Strony od-do: 40-57
Streszczenie: Militarne zaangażowanie królewskich dworzan konnych zostało dostrzeżone w literaturze przedmiotu poświęconej zmaganiom Zygmunta Starego z zakonem krzyżackim podczas wojny pruskiej (1519-1521), ale kwestia ta pozostawała na dalekim marginesie tych badań, zarówno w wymiarze wojskowym, jak i finansowym. Cennych informacji o wojennym zaangażowaniu pocztów nadwornych przynoszą przechowywane w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie źródła powstałe w urzędzie podskarbińskim – rachunki królewskie i rejestry popisowe pocztów nadwornych. Dworzanie konni brali udział w wyprawie pod Kwidzyn w marcu 1520 r., działaniach po zerwaniu rokowań w czerwcu tego roku, letniej operacji przeciw grabieżom krzyżackim na Mazowszu, koncentracji pod Reszlem w sierpniu, pod Wągrowcem we wrześniu, pod Chojnicami w listopadzie oraz wyprawie w marcu 1521 r. nad granicę przeciw kopijnikom krzyżackim. Ze źródeł proweniencji skarbowej wynika, że czasie, gdy stan liczbowy jazdy nadwornej był najwyższy, czyli w marcu 1520 r. Zygmunt Stary miał do dyspozycji 544 konnych w 123 pocztach. Konnica nadworna w tym okresie wojny stanowiła aż 18% konnych po stronie polskiej. Obowiązywały stałe stawki za utracone podczas służby konie. W przeciwieństwie do rejestrów wojska zaciężnego, spisy pocztów nadwornych nie zawierają żadnych informacji o uzbrojeniu zaczepnym i ochronnym jeźdźców. Królewscy dworzanie spełniali jeszcze jedną istotną rolę w warunkach wojennych, o której się nie pamięta – tak jak w czasie pokoju przewozili królewskie rozkazy, jeździli z listami do dowódców poszczególnych operacji, wysyłani byli z dyplomatycznymi misjami, zapewniali sprawną wymianę informacji i łączność. Na czas wojny część dworzan przechodziła do wojsk zaciężnych na stanowiska rotmistrzów, a niekiedy i dowódców.
Słowa kluczowe: wojna pruska (1519-1521), Zygmunt I Stary (1506-1548), dworzanie konni, poczty nadworne, dokumentacja podskarbińska
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Agnieszka Januszek-Sieradzka",
title = "Udział konnicy nadwornej króla Zygmunta Starego w wojnie pruskiej (1519-1521) w świetle źródeł podskarbińskich",
journal = "",
year = "2021",
pages = "40-57"
}
Cytowanie w formacie APA:
Januszek-Sieradzka, A. (2021). Udział konnicy nadwornej króla Zygmunta Starego w wojnie pruskiej (1519-1521) w świetle źródeł podskarbińskich. , 40-57.