Reformacja w Binarowej, czyli pierwszy w Polsce proces o luteranizm przed sądem biskupim (1522)
[The Reformation in Binarowa. The First Trial against Lutheranism before the Bishop’s Court in Poland (1522)]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyNazwa konferencji: Kościół w społeczeństwie w Czechach i w Polsce w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej
Miejsce: Kraków
Rok wydania: 2020
Tytuł publikacji: Kościół w społeczeństwie w Czechach i w Polsce w średniowieczu i w epoce nowożytnej
Redaktorzy: Wojciech Iwańczak, Agnieszka Januszek-Sieradzka, Janusz Smołucha
Strony od-do: 373-392
Streszczenie: Marcin Beier był mieszczaninem bieckim, przedstawicielem cenionego i zasłużonego dla miasta rodu Beierów, bakałarzem sztuk wyzwolonych, altarystą w miejscowym kościele Bożego Ciała oraz od 1512 r. plebanem w podbieckiej wsi Binarowa. W maju 1522 r. stanął on przed sądem biskupim w Krakowie jako pierwszy duchowny, i w ogóle pierwsza w historii polskiej reformacji osoba sądzona przez sąd kościelny za sprzyjanie poglądom Marcina Lutra, czyli w istocie za herezję. W świetle prawa kanonicznego herezja była jednym z najpoważniejszych przestępstw naruszających porządek religijny i społeczny, a sądy kościelne rozpatrywały takie sprawy w ramach procedury inkwizycyjnej (inquisitionis haereticae pravitatis). Przebieg procesu wskazuje, że binarowski pleban odrzucił „luterską naukę”, a po odbyciu „pokuty w więzieniu”, powrócił nie tylko w rodzinne strony, ale i na plebańskie beneficjum w Binarowej. Pozostał na nim do śmierci ok. 1540 r., mimo że w roku 1532 ponownie trafił przed oblicze krakowskiego sądu biskupiego, tym razem oskarżony o rozwiązłość, łamanie celibatu i „naruszenie obyczajów stanu kapłańskiego”. Fascynujące pytanie o to, co kierowało Marcinem Beierem, że wybrał życie duchownego, którego to życia obostrzenia wyraźnie nie leżały w naturze niespokojnego bieczanina, pozostaje bez odpowiedzi. Podobnie jak pytanie o to, co skłoniło go ku religijnym nowinkom i to tak szybko, że niecałych pięć lat po wystąpieniu jego wittenberskiego imiennika, prowincjonalny proboszcz trafił do więzienia za głoszenie poglądów Lutra. Niebanalna historia binarowskiego plebana rzuca też ciekawe światło na początki reformacji w Polsce i sposób postępowania władz kościelnych wobec „nowinkarzy”, także wśród duchownych.
Słowa kluczowe: reformacja, luteranizm, proces o luteranizm, sąd biskupi, duchowieństwo, Binarowa
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Agnieszka Januszek-Sieradzka",
title = "Reformacja w Binarowej, czyli pierwszy w Polsce proces o luteranizm przed sądem biskupim (1522)",
journal = "",
year = "2020",
pages = "373-392"
}
Cytowanie w formacie APA:
Januszek-Sieradzka, A. (2020). Reformacja w Binarowej, czyli pierwszy w Polsce proces o luteranizm przed sądem biskupim (1522). , 373-392.