List jako narzędzie komunikacji w warunkach wojennych (na przykładzie korespondencji Zygmunta Augusta z Mikołajami Radziwiłłami Czarnym i Rudym z lat 60. XVI stulecia)
[Letter as a Communication Tool in War Conditions (on the example of the Correspondence of Sigismund Augustus with Mikołaj "the Black" Radziwiłł and Mikołaj "the Red" Radziwiłł from the 1560s) ]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Oświęcim
Rok wydania: 2019
Tytuł publikacji: Przekaz informacji o wojnie i na wojnie. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej
Redaktorzy: Andrzej Niewiński
Strony od-do: 111-129
Streszczenie: W połowie XVI wieku list był narzędziem komunikacji mocno i trwale przynależnym do dość wąskiego jeszcze wachlarza środków komunikacji wczesnownowożytnego społeczeństwa. Oba wymiary działalności epistolarnej – urzędowa i prywatna, często zresztą ze sobą przemieszane – były właściwe rodzinom królewskim, a rozsiana po Europie rodzina jagiellońska w swym ostatnim pokoleniu uczyniła z listu bodaj najważniejszy środek komunikacji. List był dla monarchów także, a może przede wszystkim, ważnym narzędziem prowadzenia dyplomacji, czy szerzej polityki, zarówno zagranicznej, jak i wewnętrznej. Znaczenie szczególne miało to wówczas, gdy władca rządził więcej niż jednym państwem a jego stała obecność w każdym z nich była po prostu niemożliwa. Sytuacja komplikowała się jeszcze bardziej, a rola listu wzrastała wówczas gdy władca, jak Zygmunt August, przejawiał tendencje do rządów osobistych, a któreś z jego władztw stawało w obliczu wojny. List był nieodzownym i standardowym elementem w systemie informacyjnym i koordynacji działań, także w warunkach wojennych. Choć nie był z pewnością narzędziem doskonałym, to niezastąpionym i w sytuacji nieobecności władcy osobiście na obszarze działań wojennych (obok umyślnych gońców z ustnymi rozkazami) właściwie jedynym. Korespondencja Zygmunta Augusta z Mikołajami Radziwiłłami „Czarnym” i „Rudym” daje rzadką dla tego okresu okazję do przyjrzenia się „kuchni” prowadzenia wojny i to tej w niecodziennej sytuacji, w której – mimo formalnego, przynajmniej, rozgraniczenia kompetencji – trudno mówić w całej rozciągłości o jedności dowodzenia. Formalnie głównodowodzący Mikołaj Rudy wiele, jeśli nie większość decyzji oddawał w ręce Zygmunta Augusta, przebywającego z reguły kilkaset kilometrów od teatru działań wojennych, a listowna wymiana informacji i decyzji w znaczącym stopniu wpływała na to, co się w nim miało dziać. Komunikacyjne znaczenie i rola listu w warunkach wojennych wczesnej nowożytności było wielorakie, bowiem nie tylko po prostu zapewniał komunikację, wymianę informacji między korespondentami, ale był także efektywnym narzędziem dezinformacji, skutecznym środkiem psychologicznego nacisku na nieprzyjaciela i w końcu poręcznym instrumentem propagandowym.
Słowa kluczowe: Zygmunt II August, Mikołaj Radziwiłł "Rudy", Mikołaj Radziwiłł "Czarny", wojna z Moskwą, komunikacja, korespondencja
Dostęp WWW: http://napoleonv.pl/p/26/1720/przekaz-informacji-o-wojnie-i-na-wojnie-z-dziejow-wojskowosci-polskiej-i-powszechnej-seria-homo-militans-viii-wydawnictwo-napoleon-v.html
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Agnieszka Januszek-Sieradzka",
title = "List jako narzędzie komunikacji w warunkach wojennych (na przykładzie korespondencji Zygmunta Augusta z Mikołajami Radziwiłłami Czarnym i Rudym z lat 60. XVI stulecia)",
journal = "",
year = "2019",
pages = "111-129"
}
Cytowanie w formacie APA:
Januszek-Sieradzka, A. (2019). List jako narzędzie komunikacji w warunkach wojennych (na przykładzie korespondencji Zygmunta Augusta z Mikołajami Radziwiłłami Czarnym i Rudym z lat 60. XVI stulecia). , 111-129.