Unity in Diversity. National Minorities in Poland and the Issue of Loyalty to the State

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2023
Tytuł publikacji: Poland and Norway an experience of dialogue and multiculturalism
Strony od-do: 81-116
Streszczenie: W ciągu swych dziejów Państwo Polskie będące państwem narodu polskiego, swą największą potęgę osiągnęło jako mocarstwo łączące różne nacje i religie pod koroną domu Jagiellonów (1386-1572). Z państwa lechickiego za czasów ostatniego Piasta króla Kazimierza Wielkiego stała się Korona Polska państwem polskim z przyłączoną sporą częścią Rusi Czerwonej. Jagiellonowie, którzy przyszli z Litwy i dokonali coraz mocniejszego zespolenia Korony i Wielkiego Księstwa, powołali do życia wielkie mocarstwo, w którym połączyły się liczne narody w szerszym kontekście reprezentujące spuściznę cywilizacji łacińskiej, zachodniej oraz bizantyńsko-ruskiej. Usposobienie zamieszkujących te terany ludów ukształtowała się na olbrzymich terenach między Bałtykiem a stepami nad Morzem Czarnym, w górach karpackich i wśród bagien poleskich i wśród pól, które dały nazwę szczepowi Polan, dzięki którym powstała nazwa państwa Polska. Przez dwa wieki, od XV do końca XVI postępowały bezprzykładne akcesy, dzięki którym Rzeczpospolita Polska urosła do rozmiarów największego mocarstwa w Europie. Różnoplemienni mieszkańcy potężnego państwa traktowali Rzeczpospolitą jak swoją matkę, a panującą dynastię nie tylko szacunkiem, ale i miłością. Nie było w Polsce równie lubianej i szanowanej w całej Europie dynastii, jak dynastia Jagiellońska. Wskazywano, że umieli Jagiellonowie łączyć z pobłażaniem dla poddanych wielką godność monarszą, szacunek dla cywilizacji łacińskiej, zachodnioeuropejskiej z dbałością o potęgę Polski na zewnątrz, a zwłaszcza umieli zachować obok tolerancji i wyrozumiałości dla przekonań religijnych swoich poddanych korną cześć i przywiązanie do Kościoła katolickiego, który przyjął ich jako innowierców, i postawił na zaszczytnym miejscu obrońców wiary chrześcijańskiej (Szelągowski, 1902, s. 45). Tradycja wytworzona na ziemiach polskich w czasach ich świetności trwała i wiekach kolejnych, stała się częścią polskiego dziedzictwa politycznego, podtrzymywała naród w okresie zaborów i braku suwerenności. Po II wojnie światowej i aneksji polskich ziem wschodnich bogata tradycja państwa wielonarodowego przeszła do historii. Pokolenia wychowane w warunkach społeczeństwa jednonarodowego w atmosferze indoktrynacji partyjnej zatraciły nieco łączność z tą tradycją. A po ustąpieniu dyktatury partyjnej wyzwania nowoczesności poniekąd sprowadzały na manowce budowniczych nowego społeczeństwa hołdującego hasłom wielokulturowości i opacznie pojętej tolerancji. Dlatego tak ważnym jest przypomnienie doświadczenie poszczególnych narodowości zamieszkujących w ciągu wieków ziemie polskie i harmonię powstałą z tej palety języków, kultur i religii.
Słowa kluczowe: Norwegia, Polska, mniejszości, religie, kultura