Sztuczna inteligencja jako substytut „religii" współczesnego człowieka. Wyniki badań socjologicznych
[Artificial intelligence as a substitute for the "religion" of modern man. Results of sociological research]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Współautorzy: Robert Zieliński
Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2024
Tytuł publikacji: Sztuczna inteligencja: szanse i zagrożenia. Aspekty społeczne i etyczne
Redaktorzy: Artur Wysocki
Strony od-do: 147-173
Streszczenie: Na wstępie procesu badawczego przyjęto hipotezę, że sztuczna inteligencja może stać się substytutem religii współczesnego człowieka. Stąd głównym celem artykułu było jej zweryfikowanie, poprzez analizę wyników badań empirycznych przeprowadzonych wśród 1052 Polek i Polaków. Za jej potwierdzeniem przemawiają dane wpisujące się w ujęcie przedmiotowe definicji religii. Pomimo wzrastającej sekularyzacji społeczeństwa polskiego ponad 70% badanych wskazało na Boga (521 odpowiedzi). Nowe technologie (w tym sztuczna inteligencja) uzyskały wynik oscylujący wokół 6.0% (46 odpowiedzi). Jednocześnie respondenci bardziej wierzą w możliwości SI niż możliwości Boga (2.30 w skali 1-5). Według badanych sztuczna inteligencja może stać się obiektem kultu podobnego do kultu religijnego: 2.74; może także zastąpić praktyki religijne: 2.39. Definicje funkcjonalne postrzegają religię z perspektywy pełnionych przez nią funkcji. Sztuczna inteligencja wielu badanym nadaje sens życia, traktują ją jako coś bardzo ważnego w ich życiu (2.23 w skali 1-5); udziela wsparcia psychicznego (5.7%); pozytywnie wpływa na ich samopoczucie (41.0%). W opinii badanych może dawać wartościowe odpowiedzi na pytania religijno-egzystencjalne: 2.74. Sprawuje także kontrolę społeczną nad ludźmi (3.50) oraz pełni funkcję integracyjną: budowania i/lub /podtrzymywania relacji z wirtualnym, niewidzialnym, niedoświadczalnym światem (9.4%). Należy podkreślić, że chociaż technologia sztucznej inteligencji staje się substytutem przedmiotu kultu, czci i wyznania, spełnia niektóre funkcje religijne, nigdy nie stanie się religią. Nie uwzględnia ona całościowej koncepcji człowieka. Odchodzi zarówno od chrześcijańskiej wizji człowieka, ale i filozofii klasycznej, akcentującej harmonię ducha i ciała. W problematyce sztucznej inteligencji pomijany jest problem duszy, duchowości i sfery religijnej ucieleśnionej SI, m.in. w formie robotów humanoidalnych. Hipoteza została zweryfikowana pozytywnie. Sztuczna inteligencja może stać się substytutem „religii” współczesnego człowieka. Ale tylko substytutem.