„Euthymia” we fragmentach Demokryta z Abdery
[Euthymia in the fragments of Democritus of Abdera]

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae (ISSN: 0302-7384)
Rok wydania: 2021
Tom: 31
Numer czasopisma: 1
Strony od-do: 179-204
Streszczenie: Analiza 9 fragmentów, w których pojawia się rzeczownik εὐθυμίη, jak i czasownik εὐθυμέω, a także spokrewniony z nimi przymiotnik εὔθυμος, wskazuje, że pojęcie to odgrywa podstawową rolę w etyce Demokryta. Kryje się w nim szerokie spektrum znaczeniowe, obejmujące cały proces prowadzący do osiągnięcia szczęścia (eudaimonia). Filozof posługiwał się także zamiennikami słowa euthymiē, m.in. rzeczownikiem εὐεστώ. W moich przekładach nadaję euthymiē znaczenie „pogoda ducha”, a z przeprowadzonych analiz wynika, iż euthymiē oznacza przede wszystkim dobrą kondycję duchową człowieka, zapewnia wewnętrzny, duchowy porządek, ład i spokój, przynosząc w rezultacie „szczęście” (eudaimonia). Aby jednak stało się to możliwe, człowiek musi, posłuszny wewnętrznej konieczności (co postuluje Demokryt, używając wyrażeń δεῖ lub χρή), wypełnić kilka warunków: (1) nie może wykonywać zbyt wielu zadań w życiu prywatnym i publicznie, musi bowiem uwzględnić możliwości własnej natury (ciała i ducha), działać zgodnie z zasadą umiaru (wyrażoną w zaleceniu: „właściwa miara jest bezpieczniejsza od nadmiaru” – B 3), która poucza, że duchowe zadowolenie rodzi się z umiarkowania w doznawanych przyjemnościach i harmonijnego życia (B 191); (2) zna prawo i zgodnie z jego wymogami zawsze postępuje sprawiedliwie, dzięki czemu pozbywa się trosk oraz nabiera sił i życiowej energii (B 174), nadto eliminuje istoty zagrażające zarówno jemu, jak i państwu (B 258); (3) świadomie ogranicza doraźne przyjemności, jakich dostarczają rzeczy przemijające (B 189); (4) umie cieszyć się każdym dobrem materialnym, nawet jeśli jest ono niewielkie (B 286), zdobywa majątek z zachowaniem umiaru i w zdrowej rywalizacji z innymi (B 279); (5) ceni sobie wartość własnego życia, jest świadomy zgubnego oddziaływania emocji na swoje życie, wie, że trzeba się nim cieszyć i zachowywać większą pogodę ducha, nawet jeśli niewiele posiada (B 191). Najważniejsza zatem w osiągnięciu stanu „pogody ducha” jest właściwa miara w korzystaniu z dóbr i równowaga wewnętrzna oraz prowadzące do nich: rozum i wiedza. Jeśli człowiek potrafi okiełznać uczucia, ustabilizować duszę, włączyć poznanie (γνώμη), wsparte pamięcią (μνήμη) o przeszłości, rozeznać dokładnie sytuację przy pomocy myśli (διάνοια), by właściwie ocenić swoje życie – to wówczas zyskuje „pogodę ducha”, w rezultacie zaś upragniony cel, tj. szczęście.
Słowa kluczowe: eutymia (euthymiē); euestō; eudaimonia; Demokryt; zadowolenie; dobre usposobienie; dobre samopoczucie; etyka demokrytejska
Dostęp WWW: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/sppgl/article/view/29635
DOI: 10.14746/sppgl.2021.XXXI.1.14

---

Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Krzysztof Narecki",
title = "„Euthymia” we fragmentach Demokryta z Abdery",
journal = "Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae",
year = "2021",
number = "1",
pages = "179-204"
}

Cytowanie w formacie APA:
Narecki, K. (2021). „Euthymia” we fragmentach Demokryta z Abdery. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, 1, 179-204.