Kryteria racjonalności postępu naukowego: skuteczność czy mądrość?
[Criteria of the rationality of scientific progress: efficiency or wisdom?]

Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowany

Miejsce: Poznań
Rok wydania: 2012
Tytuł publikacji: Społeczno-kulturowe konteksty racjonalności
Redaktorzy: Zbigniew Drozdowicz, Sławomir Sztajer
Strony od-do: 13-26
Streszczenie: Nikt nie wątpi w postęp naukowy; ale chyba też nikt już weń nie wierzy jako w uniwersalny środek rozwiązania ludzkich bolączek i osiągnięcia powszechnej szczęśliwości (Z. Krasnodębski). Co więcej, nieograniczony i autonomiczny postęp - nie tylko ze względu na ujawniające się skutki uboczne, ale także ze względu na wpływ, jaki ma na rozumienie człowieka , świata i społeczeństwa - jest postrzegany jako zagrożenie (S. Kamiński). Sharmonizowanie postępu naukowego z wartościami humanistycznymi widziane jest jako jedno z najważniejszych wyzwań naszych czasów (E. Agazzi). „By przeżyć rewolucję naukowo-techniczną potrzebna jest człowiekowi rewolucja naukowo-humanistyczna” (J. Aleksandrowicz). Idąc za ideami S. Kamińskiego twierdzę, że owa rewolucja powinna polegać na przywróceniu nauce (a poprzez to i technice) jej sapiencjalnych źródeł, w tym m.in poddaniu tych dziedzin racjonalności praktycznej, a nie jedynie racjonalności instrumentalnej. Racjonalność instrumentalna redukuje bowiem wszelkie istotne wartości do skuteczności, a poprzez to zagraża ludzkiej wolności i “amputuje” część ludzkiego rozumu. Dopiero racjonalność praktyczna pozwala sformułować pytanie o dobro człowieka w kontekście postępu naukowego (i technicznego) wprowadzić nie-techniczne kryteria oceny kierunku rozwoju tego postępu. Poddanie nauki i techniki racjonalności praktycznej oznacza zaś umieszczenie ich w perspektywie metafizyczno-antropologicznej, a więc ostatecznie filozoficznej.


Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Ewa Lekka-Kowalik",
title = "Kryteria racjonalności postępu naukowego: skuteczność czy mądrość?",
journal = "",
year = "2012",
pages = "13-26"
}

Cytowanie w formacie APA:
Lekka-Kowalik, E. (2012). Kryteria racjonalności postępu naukowego: skuteczność czy mądrość?. , 13-26.