Uniwersytet jako firma usługowa. Szansa czy klęska?
[The University as an Educational Services Provider: Chance or Disaster?]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym (ISSN: 0860-8024)
Rok wydania: 2009
Numer czasopisma: 85-86
Strony od-do: 52-69
Streszczenie: Zgodnie nową koncepcją uniwersytet miałby być rodzajem przedsiębiorstwa usługowo-produkcyjnego: miałby świadczyć usługi edukacyjne i „produkować” wiedzę niezbędną do rozwoju gospodarczego i społecznego w skali globalnej. Koncepcja ta oparta jest na założeniu, iż uniwersytet jest – a przynajmniej może stać się - elementem rynku w sensie ekonomicznym. Jest to założenie fałszywe. By to pokazać, analizuję wizję uniwersytetu jako firmy świadczącej usługi edukacyjne. Twierdzę, że uniwersytet i firma świadcząca usługi edukacyjne są różnymi instytucjami. Przemiana uniwersytetu w przedsiębiorstwo i zmuszenie do funkcjonowania na rynku usług edukacyjnych grozi jego zniszczeniem. Przemiana uniwersytetu jako universitas studiorum, wspólnoty nauczających i nauczanych, w firmę świadczącą usługi edukacyjne byłaby bowiem przemianą substancjalną. A zważywszy na kulturotwórczą rolę uniwersytetu – byłaby to także substancjalna przemiana kultury. Odwołując się do analiz kard. H. Newmana, A. MacIntyre'a, T.Czeżowskiego, K. Twardowskiego charakteryzuję uniwersytet jako instytucję która: (a) służy ideałowi pełnej prawdy; (b) pełni funkcję badawczą, edukacyjna i wychowawczą, które są od siebie nieoddzielalne; (c) kształci nie specjalistów, a twórcze indywidualności; (d) a czyni to poprzez kształcenie kultury intelektualnej, moralnej i estetycznej. Ideał pełnej prawdy narzuca strukturę uniwersytetu i kształtuje wspólnotowe relacje między nauczającymi i nauczanymi, stając się źródłem norm wewnątrz-instytucjonalnych (etosu), a ideał twórczej indywidualności wyznacza „sylwetkę absolwenta” i „człowieka uniwersytetu”. Instytucja świadcząca usługi edukacyjne nie posiada wymienionych wyżej cech i przez to charakteryzują ją inne cele, inne relacje wewnątrz-instytucjonalne i inny etos. Inne są też „sylwetka absolwenta”, miara sukcesu instytucji w realizacji celów i racje krytyki. Wskazane różnice są argumentem na rzecz tezy, że uniwersytet i przedsiębiorstwo usługowe to dwie różne instytucje, a zrezygnowanie z klasycznego ideału i przerobienie uniwersytetów na instytucje świadczące usługi edukacyjne jest faktycznym wyeliminowaniem uniwersytetów z życia społecznego. Możliwy zarzut, iż przywołuje ideał, który nie ma racji bytu w nowoczesnym społeczeństwie uważam za chybiony, podzielając pogląd Geoffreya Boultona i Colina Lucasa, iż społeczno-gospodarcze „zyski” są „produktem ubocznym” realizacji klasycznych celów uniwersytetu, a przerobienie uniwersytetu na przedsiębiorstwo usługowo-produkcyjne szybko wyczerpie jego potencjał do dostarczania owych „zysków”.
Słowa kluczowe: uniwersytet, usługi edukacyjne, ideał pełnej prawdy, cywilizacja
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Ewa Lekka-Kowalik",
title = "Uniwersytet jako firma usługowa. Szansa czy klęska?",
journal = "Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym",
year = "2009",
number = "85-86",
pages = "52-69"
}
Cytowanie w formacie APA:
Lekka-Kowalik, E. (2009). Uniwersytet jako firma usługowa. Szansa czy klęska?. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym, 85-86, 52-69.