Via ad veritatem. O metodach uprawiania filozofii w szkole lubelskiej
[Via ad veritatem. On methods of doing philosophy in the Lublin school of classical philosophy]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyWspółautorzy: Tomasz Duma
Miejsce: Lublin
Rok wydania: 2019
Tytuł publikacji: Lubelska szkoła filozoficzna : historia - koncepcje - spory
Redaktorzy: Agnieszka Lekka-Kowalik, Paweł Gondek
Strony od-do: 147-173
Streszczenie: Zdaniem Stanisława Kamińskiego osobliwość filozofii jako dziedziny wiedzy ze wszech miar uzasadnia zainteresowanie się metodą filozofii. Na tle ogólnego pojęcia metody artykuł przedstawia kluczowe metody wykorzystywane w lubelskiej szkole filozoficznej: separcję niezbędną do urabiania pojęcia bytu, sposób uwyraźniania pojęcia bytu, wyjaśnianie uniesprzeczniające wraz z dyskusją na temat możliwości formułowania rzeczowych ogólnych prawd koniecznych, oraz sposoby uzasadniania negatywnego; rozważania uzupełniają analizy statusu i roli hipotez w filozofii bytu oraz historyzmu jako istotnej charakterystyki metodologicznej filozofii klasycznej. Powyższe rozważania nad metodą jeszcze mocniej uwydatniają metodologiczną osobliwość filozofii klasycznej, a dokładniej teorii bytu jako jej dyscypliny pierwszej. Wyraźnie wskazują, że filozofia klasyczna jest poznaniem empirycznym, w którym punktem wyjścia jest kontakt poznawczy z rzeczywistością. Jest też poznaniem metodycznym: pierwszym krokiem jest urobienie pojęcia bytu jako bytu, a następnie uwyraźnienie treści tego pojęcia poprzez wyodrębnienie pojęć transcendentalnych, które okazują się analogiczne. W tym właśnie języku – a więc już w obrębie systemu – poszukiwane jest wyjaśnienie, dlaczego byt jest i jest taki, jaki jest. Wyjaśnia się byt przez wskazanie na takie czynniki wewnętrzne i/lub zewnętrzne bytu, bez których byt by nie istniał ani nie byłby tym, czym jest. Rozumowanie wyjaśniające przypomina wnioskowanie redukcyjne, ale ponieważ jest oparte na ujęciu w intuicji intelektualnej koniecznych związków bytowych, staje się rozumowaniem niezawodnym. Tezy metafizyki są konieczne rzeczowo (ujmują konieczność ontyczną), epistemicznie (są apodyktyczne) i językowo (są osobliwie analityczne). Uzasadnianie ma charakter negatywny, twierdzenia konieczne uzupełniane są hipotezami, a całość rozważań – analizą historycznej genezy i rozwoju danego problemu. Mutatis mutandis taka procedura stosowana jest także w metafizyce szczegółowej, rozpatrującej rozmaite kategorie bytów. Ponieważ w systemie metafizyki istnieją hipotezy, a ponadto zawsze można dotrzeć w doświadczeniu do nowych kategorii bytów, system metafizyki ma charakter dynamiczny i otwarty. Taka charakterystyka metodologiczna pokazuje, że filozofia klasyczna jest poznaniem autonomicznym i racjonalnym, w którym stosowane są procedury wiedzotwórcze. Odmówienie zatem filozofii statusu nauki (choć oczywiście nie w znaczeniu science) jest błędem metodologicznym. W lubelskiej szkole filozoficznej docenia się praktyczne owoce filozofowania, przede wszystkim sapiencjalno-światopoglądowe. Zapewne dlatego właśnie filozofia klasyczna uprawiana w szkole lubelskiej ma być philo-sophia – umiłowaniem mądrości.
Słowa kluczowe: lubelska szkoła filozoficzna, filozofia klasyczna, metoda, separacja, uniesprzecznienie, hipoteza, historyzm
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Ewa Lekka-Kowalik and Tomasz Duma",
title = "Via ad veritatem. O metodach uprawiania filozofii w szkole lubelskiej",
journal = "",
year = "2019",
pages = "147-173"
}
Cytowanie w formacie APA:
Lekka-Kowalik, E. and Tomasz Duma(2019). Via ad veritatem. O metodach uprawiania filozofii w szkole lubelskiej. , 147-173.