Teatr Miejski w Lublinie (1944–1949). Źródła – nieznane fakty – repertuar – recepcja krytyczna
[The Minicipal Theatre in Lublin (1944-1949). Sources - unknow facts - repertoire - critical reception]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2021
Streszczenie: Monografia Teatr Miejski w Lublinie (1944–1949). Źródła – nieznane fakty – repertuar – recepcja krytyczna jest pracą nowatorską i pionierską, a co szczególnie ważne wypełnia lukę w badaniach dotyczących historii sceny lubelskiej. Niniejsza książka to pierwsza praca naukowa, opisująca złożoną historię Teatru Miejskiego w Lublinie w latach 1944–1949, w czasach obowiązywania Manifestu PKWN i stopniowej implementacji stalinizmu w Polsce. Wyróżnikiem książki jest bogaty materiał faktograficzny, oparty na nowych, niepublikowanych dotąd źródłach. Autorka dokonuje weryfikacji i rewizji informacji na temat powojennej historii sceny lubelskiej. Nieocenionym źródłem są materiały archiwalne, zachowane w Archiwum Państwowym w Lublinie. Kolejnym źródłem są informacje prasowe, wspomnienia z epoki, dokumenty życia społecznego itd. Książka składa się z dwóch części. Pierwsza poświęcona jest rekonstrukcji życia teatralnego w Lublinie na przestrzeni lat 1944-1945, a następnie za dyrekcji Antoniego Różyckiego (1945-1947). Przedmiotem uwagi jest program artystyczny teatru i jego zespół, repertuar, recepcja krytyczna, cenzura, sytuacja ekonomiczna, warunki lokalowe, występy gościnne, powołanie Zespołu Objazdowego Teatru Miejskiego itd. Różycki pozyskał do współpracy znanych artystów scen warszawskich, wileńskich, toruńskich itd. Za dyrekcji Różyckiego występowały w Teatrze Miejskim gwiazdy przedwojennej sceny (tzw. „teatr gwiazd”). W opisywanym okresie Lublin był dla wielu aktorów początkiem ich kariery (np. W. Michnikowskiego). Narrację wzbogacają unikalne dane z odnalezionych teczek osobowych artystów, grających wówczas na scenie lubelskiej. Co szczególnie ważne dokumenty te poszerzają wiedzę z biografistyki teatralnej. Druga część opisuje okres dyrekcji Maksymiliana Chmielarczyka (pseudonim Maksymilian Cybulski), sezony teatralne 1947/1948-1948/1949. Chmielarczyk, gdy objął dyrekcję sceny lubelskiej w 1947 r., był znanym artystą dramatycznym (jego emploi stanowiły role charakterystyczno-komiczne). Pisząc o dyrekcji Chmielarczyka (1947–1949), należy zaznaczyć, że przeprowadził on reorganizację zespołu teatralnego po odejściu artystów związanych z Różyckim. W obsadzie sztuk pojawiły się nowe nazwiska, spektakle reżyserowała Zofia Modrzewska i związani ze sceną lubelską w okresie dwudziestolecia międzywojennego Czesław Strzelecki i Gustawa Błońska. Autorka w swojej wnikliwej analizie repertuaru (sezon po sezonie) sięga do korzeni, pokazuje tradycję poszczególnych inscenizacji fredrowskich, szekspirowskich itd. oraz recepcję repertuaru współczesnego przez „nowego” widza. W ostatnim roku działalności Teatru Miejskiego w Lublinie (przed upaństwowieniem), Chmielarczyk kierował też Teatrem Muzycznym. Wcześniej sceny te rywalizowały ze sobą o widownię i toczyła się dyskusja prasowa „jeden teatr czy dwa teatry”. Autorka w oparciu o archiwalia dokumentuje także szczegółowo proces, który doprowadził do upaństwowienia Teatru Miejskiego w 1949 r. oraz opisuje historię wyboru patrona teatru. Do książki dołączone jest kompendium repertuarowe, zawierające w układzie chronologicznym szczegółowe dane dotyczące premier w poszczególnych sezonach, nazwiska reżyserów, scenografów, pełną obsadę, komentarze i bibliografię. Walorem omawianej pozycji są też liczne historyczne ilustracje (ponad 300). Zdjęcia aktorów, sceny z przedstawień dokumentujące scenografię i ukazujące kostiumy aktorów, afisze i programy teatralne z epoki, faksymile stanowią egzemplifikację materiału rzeczowego. Autorka badane zagadnienia przedstawiła w sposób wnikliwy, oryginalny i twórczy, w oparciu o dogłębną analizę źródeł. Ze względu na walory materiałowe i interpretacyjne monografia stanowi ona bardzo ważny i cenny wkład do historii teatru polskiego.
Słowa kluczowe: teatr, historia i krytyka, Lublin, Polska, XX wiek, inscenizacje, Antoni Różycki, Maksymilian Chmielarczyk, Teatr Wojska Polskiego, Irena Ładosiówna, Józef Klejer
Dostęp WWW: https://wydawnictwo.kul.pl/humanistyka/4323-teatr-miejski-w-lublinie-1944-1949.html
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Elżbieta Stoch",
title = "Teatr Miejski w Lublinie (1944–1949). Źródła – nieznane fakty – repertuar – recepcja krytyczna",
year = "2021",
}
Cytowanie w formacie APA:
Stoch, E. (2021). Teatr Miejski w Lublinie (1944–1949). Źródła – nieznane fakty – repertuar – recepcja krytyczna. Lublin: