Formy celebracji Eucharystii do IV wieku
[Forms of the celebration of the Eucharist until the 4th century]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Kraków
Rok wydania: 2022
Tytuł publikacji: Wspólnota eucharystyczna
Redaktorzy: Andrzej A. Napiórkowski
Tom: 13
Strony od-do: 63-82
Streszczenie: W niniejszym opracowaniu przeanalizowano najwcześniejsze i najważniejsze teksty pisarzy wczesnochrześcijańskich, w których znajdują się niezwykle cenne dla poznania starożytnej liturgii opisy celebracji Eucharystii. W układzie chronologicznym analizie poddano fragmenty następujących tekstów: Didache, Apologia I św. Justyna, Tradycja Apostolska Pseudo-Hipolita, Euchologion Serapiona i Konstytucje Apostolskie. Dzięki temu udało się odtworzyć jej strukturę i ukazać niezwykły rozkwit. Analizowane teksty ukazywały różne tradycje liturgiczne: syryjską (Didache) w tym antiocheńską (Konstytucje Apostolskie), rzymską (Apologia I św. Justyna) i aleksandryjską (Euchologion Serapiona) oraz tradycję wspólną dla Kościoła Wschodu i Zachodu (Tradycja Apostolska). Analizowane teksty źródłowe jednoznacznie wskazują, że Eucharystię sprawowano według pewnego schematu obecnego w strukturze i treści Ostatniej Wieczerzy, jednak początkowo – przynajmniej do połowy II wieku – teksty liturgiczne nie były ustalone i miały charakter modlitwy spontanicznej (Didache i Apologia I św. Justyna). Na przełomie II i III wieku pojawiły się pewnego rodzaju wzorce anafor (Tradycja Apostolska), jednak i te teksty były tylko propozycją dla celebransów i nie miały charakteru obligatoryjnego. Natomiast w połowie IV wieku pojawiły się w pełni ukształtowane modlitwy eucharystyczne (Euchologion Serapiona), które wywarły ogromny wpływ na kształtowanie się późniejszych formularzy liturgicznych.
Słowa kluczowe: Eucharystia, patrystyka, Didache, św. Justyn, Pseudo-Hipolit, Serapion, Konstytucje Apostolskie
DOI: htpps://doi.org/10.15633/9788363241230