Kradzież w dobie późnego Cesarstwa Rzymskiego a wczesne chrześcijaństwo. Od Septymiusza Sewera do Grzegorza I Wielkiego
[Theft in the Late Roman Empire and Early Christianity. From Septimius Severus to Gregory I the Great]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2020
Streszczenie: Już w najdawniejszych czasach społeczeństwa starożytne funkcjonujące w obrębie Śródziemnomorza musiały zmierzyć się ze zjawiskiem kradzieży, które miało wiele wymiarów stanowiąc zarówno problem prawny, jak i społeczny oraz moralny. W niniejszym opracowaniu postanowiono zatem zająć się szeroko rozumianą kwestią kradzieży w dobie późnego antyku, aby ukazać ją jako istniejący na przestrzeni wieków wielowymiarowy problem w kontekście rozwijającego się chrześcijaństwa. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę zbadania problemu kradzieży przede wszystkim z perspektywy historii społecznej. Równie istotne jest też spojrzenie na to zagadnienie z perspektywy teologicznej, a dokładniej przez pryzmat poglądów pisarzy wczesnochrześcijańskich. Należy zatem podkreślić, że niniejsza monografia nie ma charakteru rozprawy prawno-historycznej, lecz jest pracą pisaną z pozycji historyka Kościoła, a zatem praca niniejsza ujmuje to zagadnienie w perspektywie historyczno-społecznej i historyczno-teologicznej. W starożytnych źródłach informacje na temat kradzieży i złodziei są bardzo rozproszone. W różnego rodzaju tekstach – z wyjątkiem tekstów prawnych – można odnaleźć zaledwie pojedyncze wzmianki, czy aluzje do analizowanych zagadnień. Z tego też względu prezentowana monografia została oparta na bardzo zróżnicowanych źródłach, zarówno pod względem chronologii, języka (głównie korzystano z literatury powstałej w języku łacińskim i greckim), czy środowiska, jak i gatunków literackich. W pracy zastosowano metodę historyczno-porównawczą, stosowaną na ogół w badaniach tego typu. Na pierwszym etapie przeprowadzono analizę źródeł pod kątem interesującej nas problematyki związanej ze zjawiskiem kradzieży. Nie dokonywano krytyki zewnętrznej zgromadzonego materiału, gdyż w punkcie wyjścia założono autentyczność i oryginalność bazy źródłowej. Natomiast przeprowadzono krytykę wewnętrzną, co pozwoliło na dotarcie do warstwy historycznej danego przekazu, czyli ustalenia faktów i właściwego ich sensu. Tak przygotowany materiał poddano syntezie porównawczej, przede wszystkim od strony treściowej, gdyż właściwym celem wykorzystanych źródeł nie było przedstawienie problematyki związanej stricte z kradzieżą i złodziejami. Przeprowadzone analizy źródeł umożliwiły podzielenie zgromadzonego materiału na bloki tematyczne, które stały się podstawą ułożenia planu pracy. Całość rozważań zawartych w monografii poprzedza rozdział wstępny, który wprowadza w klimat zjawiska kradzieży postrzeganego przez pryzmat starożytnych systemów prawnych Bliskiego Wschodu oraz Biblii. Analizie poddano prawodawstwo starobabilońskie, hetyckie i asyryjskie oraz źródła egipskie i przekazy biblijne, zaczerpnięte zarówno ze Starego, jak i Nowego Testamentu. Kolejne rozdziały ściśle łączą się z tytułem pracy i stanowią zasadniczy jej człon. Zawierają omówienie poszczególnych grup problemów związanych z kradzieżą i złodziejami. I tak w rozdziale drugim omówiono rozumienie kradzieży przez rzymskich jurystów i jej penalizację. Rozdział trzeci poświęcony jest omówieniu szerokiego spektrum przestrzennego objętego aktywnością złodziei: od miast i okolic podmiejskich, aż po tereny wiejskie. W kolejnym, czwartym rozdziale ukazano społeczną tożsamość złodziei i ich wizerunek w wyobraźni społecznej oraz omówiono działania społeczeństwa mające na celu samoobronę przed złodziejami. Wreszcie ostatni, piąty rozdział poświęcony jest kwestii kradzieży w refleksji teologicznej pisarzy chrześcijańskich oraz w praktyce starożytnego Kościoła. W tej części monografii omówiono rozumienie przez myślicieli wczesnochrześcijańskich kradzieży jako grzechu, następnie zwrócono uwagę na funkcję sądowniczą i arbitrażową biskupów oraz ich intercessio w sprawach kradzieży, a w końcowej partii rozdziału ukazano szerszy aspekt teologiczno-moralny kradzieży. Podsumowujące wnioski o charakterze syntetycznym zamieszczono z zakończeniu niniejszej rozprawy.
Słowa kluczowe: Kradzież, złodzieje, przestępczość, Cesarstwo Rzymskie, Kościół starożytny
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Piotr Szczur",
title = "Kradzież w dobie późnego Cesarstwa Rzymskiego a wczesne chrześcijaństwo. Od Septymiusza Sewera do Grzegorza I Wielkiego",
year = "2020",
}
Cytowanie w formacie APA:
Szczur, P. (2020). Kradzież w dobie późnego Cesarstwa Rzymskiego a wczesne chrześcijaństwo. Od Septymiusza Sewera do Grzegorza I Wielkiego. Lublin: