„Pamięć” (mnéme) w przypowieści Prodikosa o Heraklesie na rozstajnych drogach
[‘Memory’ (mnéme) in Prodicus’ Parable of Heracles at the Crossroads]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej (ISSN: 0066-6874)
Rok wydania: 2024
Tom: 68
Strony od-do: 37-45
Streszczenie: Przedmiotem artykułu jest kończący przypowieść o Heraklesie passus (B 2, 92-100 – Diels-Kranz, zachowany przez Ksenofonta w jego „Wspomnieniach o Sokratesie”, Memorabilia, 2.1.33–34), w którym występuje rzeczownik μνήμη („pamięć”). Dzięki kontekstualnej analizie filologicznej Autorowi udaje się ustalić pełen zakres semantyczny mneme oraz określić rolę, jaką pełni ona w tej przypowieści. Jej Autor, znany sofista Prodikos, wyraźnie pokazuje, iż tylko „zdolność pamiętania” gwarantuje wszystkim naśladowcom Cnoty, tak jak Heraklesowi, wieczną sławę i nieśmiertelność. Dzięki zestawieniu „pamięci” (mneme) z „zapomnieniem” (lethe) Prodikos jeszcze bardziej podkreśla pozytywne znaczenie tej pierwszej w swoim dowodzeniu: warto być dobrym (cnotliwym) i zasłużyć sobie (swoimi uczynkami) na ludzką pamięć, i tę za życia (okazywaną np. przez młodszych), i tę wieczną już po śmierci, uzewnętrznianą w różnych formach. Dlatego mneme w opowieści Prodikosa o Heraklesie należy rozumieć jako: 1. (intelektualną) zdolność pamiętania, 2. uwiecznione za jej pomocą czyny oraz 3. trwałe formy ich uczczenia i upamiętnienia (utwory literackie). Tak rozumiana korzystna „pamięć” znacząco może się przyczynić zarówno do integracji zbiorowej społeczności – wspólnoty dzielnych, cnotliwych obywateli, jak i zachowania – właśnie dzięki mneme – jej etnicznej (narodowej) tożsamości.
Słowa kluczowe: “pamięć” – mneme, Prodikos, wybór Heraklesa, Ksenofont, Memorabilia
Dostęp WWW: https://www.ahf.ifispan.pl/pl/68-narecki
DOI: 10.37240/AHFiMS.2023.68.33
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Krzysztof Narecki",
title = "„Pamięć” (mnéme) w przypowieści Prodikosa o Heraklesie na rozstajnych drogach",
journal = "Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej",
year = "2024",
pages = "37-45"
}
Cytowanie w formacie APA:
Narecki, K. (2024). „Pamięć” (mnéme) w przypowieści Prodikosa o Heraklesie na rozstajnych drogach. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, 37-45.