O wyzwaniach w administrowaniu parafią pod rosyjskim zaborem – na podstawie pamiętników ks. Karola Dębińskiego
[On the Challenges of Parish Administration under Russian Rule – Based on the Diaries of Fr. Karol Dębiński]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Lublin
Rok wydania: 2022
Tytuł publikacji: Pomiędzy św. Piotrem i Sankt Petersburgiem. Kościół katolicki na Podlasiu i Lubelszczyźnie na przełomie XIX i XX wieku. Materiały z konferencji międzynarodowej. Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin, 2 czerwca 2022
Strony od-do: 163-196
Streszczenie: Obszerne pamiętniki spisane przez ks. Karola Dębińskiego (Z przeżytych chwil… Pamiętniki ks. Karola Dębińskiego z lat 1867-1915, oprac. J.R. Marczewski, Lublin 2021) dają możliwość spojrzenia na codzienność pracy duszpasterskiej proboszcza na Lubelszczyźnie i Podlasiu na przełomie XIX i XX w. Osobiste wspomnienia mają tę dodatkową wartość, że są nie tylko opisem życia kościelnego na podstawowym poziomie jego oddziaływania, ale pozwalają zrozumieć sposób myślenia polskiego księdza o własnych zadaniach jako duszpasterza. Rzeczą ciekawą pozostaje fakt, że w spisanej relacji tylko w niewielkim stopniu znalazły się informacje dotyczące zajęć ściśle liturgicznych. Możliwe, że to celowy zabieg autora, dla którego spełnianie czynności kapłańskich w sposób nakazany przez kościelne przepisy było oczywistością. Prawdziwe wyzwania w administrowaniu parafią ks. Dębiński dostrzegał gdzie indziej. Należały do nich: poziom świadomości religijnej i życia moralnego parafian, o które zabiegał przez umiejętnie prowadzoną katechezę dzieci, młodzieży i dorosłych oraz przez zapoznawanie wiernych z treściami drukowanymi; troska o szeroko rozumianą oświatę wśród parafian, zwłaszcza w kontekście funkcjonowania rosyjskiego szkolnictwa, na co odpowiedzią miały być organizowane parafialne biblioteczki, prenumerata właściwej prasy i próby zakładania polskich szkół prywatnych; troska o sytuację ekonomiczną parafian, którą duszpasterz próbował poprawić przez zachętę do podniesienia kwalifikacji zawodowych, nowe pomysły na działalność gospodarczą i zawiązywanie współpracy gospodarzy wiejskich w kółkach rolniczych; zabezpieczenie i rozwój infrastruktury parafialnej w kontekście przeszkód czynionych w tym zakresie przez władze rosyjskie, co wymagało kreatywności i odpowiedniego postępowania z carskim aparatem administracyjnym; zabezpieczenie katolików przed wpływem prawosławia mającego poparcie państwa, zwłaszcza w takich obszarach jak edukacja młodszego pokolenia i powiększanie struktur prawosławnych kosztem stanu organizacyjnego Kościoła katolickiego, na co odpowiedzią była osobista godna postawa duchownego, ale także potrafił docierać do ludzi różnych wyznań w sposób nieformalny. Ten ostatni rys tworzenia interpersonalnych więzi oraz poszukiwania dobra ludzi w sytuacji permanentnych szykan rosyjskich urzędników i duchownych pozostaje symptomatyczną dominantą we wspomnieniach spisanych przez autora.
Słowa kluczowe: duchowieństwo diecezji lubelskiej, duchowieństwo diecezji podlaskiej, duszpasterstwo, Biskupice, Janów Podlaski, Lublin, Puławy, Serniki, Włostowice