Stanisław Westfal (1911-1959). Zapomniany prekursor lingwistyki płci
[Stanisław Westfal (1911-1959). A forgotten forefather of gender linguistics]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Lublin
Rok wydania: 2014
Tytuł publikacji: O płci, ciele i seksualności w języku i mediach
Redaktorzy: Małgorzata Karwatowska, Robert Litwiński, Adam Siwiec, Beata Jarosz
Strony od-do: 203-219
Streszczenie: Stanisław Westfal to wybitny polski lingwista. Przed II wojną światową zajmował się głównie językiem litewskim. Po wojnie natomiast był profesorem języka polskiego w Londynie, Lund (Szwecja) i Glasgow (Szkocja), a w badaniach naukowych zajmował się już prawie wyłącznie językiem polskim. Oprócz prac ściśle naukowych, zostawił po sobie liczne teksty „pół-naukowe” [semi-popular], pisane ze sporym zacięciem literackim, poświęcone językowi polskiemu w szerokim kontekście historycznym i kulturowym. Zostały one zebrane w wydanym pośmiertnie tomie Teka językowa (Glasgow 1975). W artykule, po omówieniu dorobku Westfala, na podstawie tych pół-popularnych tekstów o języku przedstawiono poglądy uczonego na kwestię nierówności w traktowaniu płci w języku polskim, czy mówiąc słowami Westfala „potrójnej w języku polskim kobiecej niedoli”. Przejawem tej „niedoli” jest 1º gatunkowe (generyczne) użycie rzeczowników męskich („gromada kobiet staje się ludźmi dopiero, kiedy się do nich przyłączy przynajmniej jeden mężczyzna”), 2º rodzaj męskoosobowy w opozycji do – niemęskoosobowego w liczbie mnogiej oraz w słowotwórstwie 3º wtórność nazw kobiet wobec nazw mężczyzn (w przeważającej większości nazwy żeńskie, u Westfala „nazwania zależne”, derywuje się od nazw męskich – „nieprzeliczone nazwania zależne stanowią krzywdę kobiecą trzecią”). Westfal, choć nie używa współczesnych terminów płeć (biologiczna) i gender (płeć kulturowa), zdaje sobie także sprawę z tego podstawowego w lingwistyce płci rozróżnienia. Lektura jego tekstów pokazuje, że można go nazwać prekursorem feministycznych badań nad językiem.