Liturgia jako teologia żywa
[Liturgy as Living Theology]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2019
Streszczenie: Książka Liturgia teologią żywą jako problem badawczy podejmuje zagadnienie miejsca liturgii w teologii oraz samego kształtu dyscypliny teologicznej zajmującej się liturgią. W odpowiedzi na postawione wyzwania przeanalizowano i usystematyzowano najważniejsze etapy rozwoju nauki o liturgii, pozwalające na rozwiązanie problemu badawczego postawionego w książce. Pierwszą odpowiedź dają teologowie ruchu liturgicznego, głównie niemieckiego, Odo Casel i Romano Guardini. Casel, swoją teologią misteriów, w największym stopniu wpłynął na odnowienie sakramentologii i teologii liturgii w XX wieku, na co zwraca uwagę Joseph Ratzinger/Benedykt XVI. Wkład Casela w teologię polega nie tylko na wypracowaniu właściwej teologii liturgii, ale także na nadaniu teologii wymiaru liturgicznego, polegającego na „oglądaniu misterium Boga w świetle liturgii”. Ważnym światłem pomagającym odkryć relację teologii i liturgii jest analogia relacji zachodzącej pomiędzy Objawieniem Bożym a liturgią. Książka ukazuje liturgię jako miejsce Objawienia, czyli samoudzielania się Boga, a zarazem wskazuje na liturgię, która nie ogranicza się do samej celebracji, lecz obejmuje całość zbawczego Misterium Chrystusa oraz życie chrześcijańskie. Tak rozumiana liturgia jest nie tylko miejscem Objawienia, ale też miejscem jego żywego przekazu. Współczesne badania nad liturgią, tak odgórne jak oddolne, odpowiadają również na pytania związane z miejscem liturgii w teologii, teologią liturgii, właściwym kształtem samej teologii i miejscem badań nad liturgią w teologii. Podobne tendencje można łatwo odnaleźć w badaniach prowadzonych w Lubelskiej Szkole Badań nad Liturgią. Przeanalizowano też miejsce liturgii w topice teologicznej, głównie polskich dogmatyków oraz miejsce liturgii wśród dyscyplin teologicznych, jakie jest jej najczęściej przyznawane. Wyraźnie widać traktowanie liturgii jako zagadnienia nieistotnego dla teologii, a dyscypliny zajmującej się liturgią wyłącznie jako części teologii pastoralnej. Teologami, którzy przełamują ten stereotyp są José Morales i Marie Dominique Philippe. Nie dzielą oni teologii na systematyczną i praktyczną, lecz podają własny podział dyscyplin teologicznych. Podział ten daje większą szansę nauce o liturgii stania się autonomiczną dyscypliną teologiczną. Morales dzieli teologię na fundamentalną, dogmatyczną, moralną, duchowości, pastoralną, liturgię świętą, biblijną i teologię ekumeniczną. Syntezie teologii i liturgii służy teologia liturgiczna, której różne modele zostały zaprezentowane w książce. Pierwszym z nich jest teologia liturgiczna, która właściwie rozumie liturgię, a treści jej celebracji, w tym zwłaszcza euchologię, uznaje za nieodłączny element teologii (Vagaggini). Drugi model to teologia liturgiczna szkoły rzymskiej, której twórcami są głównie Marsili i Triacca. Stworzyli oni teologię w funkcji liturgii, skupiając swoje badania nad celebracją liturgiczną, zwłaszcza euchologią. Z tej perspektywy ukazują oni zbawcze Misterium Chrystusa oraz życie chrześcijańskie. Trzeci model to amerykańska teologia liturgiczna nazywana od głównych twórców teologią liturgiczną Schmemann-Kavanagh-Fagerberg. Nie skupia się on na samej celebracji liturgicznej, lecz jako paradygmat kultyczny stosuje ją do doktryny chrześcijańskiej, a jeszcze w większym stopniu do życia (liturgical asceticism). Autor ostatecznie proponuje swój własny model teologii liturgicznej nazwany teologią mistagogiczną. Nazywając własny model mistagogicznym autor unika niepotrzebnych zabiegów terminologicznych i wpisuje się w historycznie ukształtowany model teologii, który został dowartościowany przez ruch liturgiczny. Teologia mistagogiczna może być uprawiana w ramach nauki o liturgii, którą wreszcie wypadałoby nazwać teologią liturgiczną i nie nazywać jej liturgiką, ale też mieliby do niej prawo teologowie różnych dyscyplin.
Słowa kluczowe: Teologia, Liturgia, Teologia Liturgiczna, Teologia mistagogiczna
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Bogusław Migut",
title = "Liturgia jako teologia żywa",
year = "2019",
}
Cytowanie w formacie APA:
Migut, B. (2019). Liturgia jako teologia żywa. Lublin: