Nowoczesny naród, nowoczesna religijność – przypadek Polski (część 2)
[Modern nation, modern religiosity - the case of Poland (part 2)]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Warszawa-Lublin
Rok wydania: 2021
Tytuł publikacji: Wielka zmiana. Historia wobec wyzwań… Pamiętnik XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie, 18-20.09.2019, t. 2: Od starożytności po wiek XIX
Redaktorzy: Jan Pomorski, Mariusz Mazur
Tom: 2
Strony od-do: 398-419
Streszczenie: Artykuł dotyczy religijności społecznej jako czynnika regulującego działania zbiorowe i życie wspólnoty narodowej oraz nowych form dziewiętnastowiecznej pobożności. Przedmiotem analizy jest katolicyzm, ponieważ inne wyznania nie miały znaczącego wpływu na kształtowanie się ogólnonarodowej świadomości Polaków w epoce zaborów. Autorka przyjmuje perspektywę Christophera Clarka, Wolframa Kaisera i Briana Portera-Szűcsa, którzy widzą w „ultramontańskim” katolicyzmie XIX w. nie przeszkodę dla procesu modernizacji, lecz jeden z jego efektów: alternatywny wobec liberalizmu, socjalizmu czy nacjonalizmu program odpowiedzi na zmiany społeczne i polityczne. Omówione zostały następujące zagadnienia: przejście od osiemnastowiecznego kontroświecenia (Klemens Hofbauer i warszawscy redemptoryści) do dziewiętnastowiecznego ultramontanizmu (zmartwychwstańcy); związki między religijnością a patriotyzmem i rola katolicyzmu w nabywaniu polskiej świadomości narodowej przez warstwy ludowe; wspólnotowe i masowe formy pobożności (nowe nabożeństwa, kult maryjny, procesje i pielgrzymki do sanktuariów i miejsc objawień, „kult papieża”) i oddziaływania duszpasterskiego (misje ludowe, wydawnictwa religijne, bractwa i stowarzyszenia kościelne); nowe zgromadzenia zakonne (zwłaszcza bezhabitowe kongregacje o. Honorata Koźmińskiego) i aktywizacja kobiet; zakres dechrystianizacji na ziemiach polskich u schyłku epoki zaborów; walka między katolikami a antyklerykałami i zwolennikami sekularyzacji. Wiele z tych problemów nie doczekało się dotąd pełnego opracowania, dlatego też historia społeczno-religijna stanowi wciąż jedno z pilniejszych zadań badawczych stojących przed polskimi historykami XXI w.
Słowa kluczowe: religijność społeczna w epoce zaborów; polski ultramontanizm XIX w.
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Anna Barańska",
title = "Nowoczesny naród, nowoczesna religijność – przypadek Polski (część 2)",
journal = "",
year = "2021",
pages = "398-419"
}
Cytowanie w formacie APA:
Barańska, A. (2021). Nowoczesny naród, nowoczesna religijność – przypadek Polski (część 2). , 398-419.