Narcystyczna osobowość młodzieży - propozycje terapeutyczne
[Narcissistic personality youth - Treatments]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2011
Tytuł publikacji: Nauczyciel wobec problemów globalnego nastolatka
Redaktorzy: Katarzyna Stępień
Strony od-do: 105-119
Streszczenie: Osobowość narcystyczna, potocznie zwana narcyzmem - charakteryzuje osoby o szczególnej koncentracji na sobie, a nierzadko o bezkrytycznym samouwielbieniu. W wielu programach badawczych przeprowadzonych w ostatnim dwudziestoleciu na świecie a także w Polsce podkreśla się, że liczba przypadków zaburzeń osobowości o podłożu narcystycznym – dynamicznie wzrasta (w Polsce osiągając wskaźnik 46% dla populacji młodzieży 13-18 r.ż.), z czego ok. połowa przypadków wymaga interwencji psychologicznej, przynajmniej konsultacyjnej bądź wręcz terapii ambulatoryjnej. Warto podkreślić, że jest to problem dość powszechny, oraz że występują różnorodne konfiguracje typów zaburzeń narcystycznych. Rozwiązywanie tego problemu należy do centralnych zadań psychopedagogicznych okresu dojrzewania, wiążąc się z kształtowaniem tożsamości własnego «ja», której dojrzałość ujawnia się w jakości podejmowanych i realizowanych rolach społecznych. Używany termin „narcyzm wtórny” lub młodzieńczy ujawnia się szczególnie w jakości nawiązywanych relacji społecznych, stosunku do podejmowanych celów i zadań oraz realizowania ich, stosunku do siebie samego, m.in. manifestując się: skłonnościami do fantazjowania, reakcjami unikowo-ucieczkowymi, skłonnościami do gniewu i zemsty, brakiem zaufania do siebie i ludzi, zazdrością, roszczeniami, omnipotencją, instrumentalnym traktowaniem ludzi, a także dolegliwościami somatycznymi o wyraźnym podłożu hipochondrycznym. Rozwiązanie narcyzmu młodzieńczego jest jednym z ważniejszych zadań stojących przed osobą, która go doświadcza, jak i przed otoczeniem społecznym. Zaniechanie tego zadania skutkuje utrwaleniem się narcystycznej osobowości, niezdolnej do funkcjonowania w układach społecznych ról, np. jako rodzica, pracownika, przyjaciela itp. Wśród czynników społeczno-kulturowych, którymi tłumaczy się wzrost przypadków tego zaburzenia wymieniane są: • formowanie się narcystycznej struktury osobowości z taką postawą rodziców wobec dziecka, którą cechuje przecenianie i traktowanie go jako kogoś absolutnie wyjątkowego, a nie jako efekt specyficznej postawy rodziców związanej np. z emocjonalnym niedowartościowaniem; • konsekwencje błędów poznawczych wynikające przede wszystkim z generalizowania oraz nieufności; osoby takie mają tendencję do dychotomicznego oceniania siebie i innych, zwłaszcza w fazach silnego stresu oscylując między całkowicie „złym” i całkowicie „dobrym” obrazem siebie, podobnie jest z obrazem drugiej osoby; • rola mitu «ja generacji», czyli pokolenia ludzi zapatrzonych początkowo wyłącznie w siebie i swoje własne problemy, możliwości i kompetencje; także jako próba zaznaczenia swojego miejsca «teraz ja»; człowiek straciwszy nadzieję w możliwość zapanowania nad szerszym środowiskiem społecznym, wycofuje się do czysto osobistych światów i oddaje psychicznemu i fizycznemu samodoskonaleniu, zatracając ciągłości historyczną jako poczucia własnej przynależności do szeregu następujących po sobie, sięgających przeszłości i wybiegających w przyszłość pokoleń; w miejscu opuszczonym przez dawny autorytet rodzinny, tradycyjnych przywódców i mędrców rodzi się „kult ekspertyzy”; • upadek sfery życia publicznego, które oferuje obecnie ideologię konsumpcyjną, co sprawia, że osobowość narcystyczna przejmuje w ten sposób swoistą pustkę moralną, a równocześnie odwraca się w stronę życia prywatnego, by tam szukać tego, czego nie daje jej przestrzeń publiczna. W związku z nieustannym poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie „kim jestem” - narcyzm, który z definicji nakłada różnego typu ograniczenia na swobodne doświadczenie w poszukiwaniu samospełnienia, w ten sposób staje się przeciwieństwem oddania, a także źródłem chronicznej frustracji i cierpienia. W trosce o kondycję psychiczną uwolnioną od obciążania narcystycznego w odniesieniu do osoby, rodziny, grupy społecznej, narodu – celową jest praca organiczna realizowana bezpośrednio - przez psychologów, pedagogów, rodziców, ojców duchownych i in.
Słowa kluczowe: narcyzm, objawy narcyzmu, terapia narcyzmu
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Andrzej Januszewski",
title = "Narcystyczna osobowość młodzieży - propozycje terapeutyczne",
journal = "",
year = "2011",
pages = "105-119"
}
Cytowanie w formacie APA:
Januszewski, A. (2011). Narcystyczna osobowość młodzieży - propozycje terapeutyczne. , 105-119.