Filozoficzne konteksty listua postolskiego "Desiderio desideravi" papieża Franciszka
[Philosophical Contexts of the the Pope Francis's Apostolic Letter "Desierio desideravi".]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Ateneum Kapłańskie (ISSN: 0208-9041)
Rok wydania: 2024
Tom: 182
Numer czasopisma: 2(690)
Strony od-do: 233-251
Streszczenie: Chociaż wydaje się, że list apostolski głowy kościoła katolickiego jest zasadniczo tekstem o charakterze teologicznym, to jednak sama teologia nie jest odizolowana od różnych racjonalnych fundamentów, które są obecne nie tylko w teologii. Jej autonomia zasadniczo opiera się na źródle, z którego czerpie, a którym są teksty pism świętych zawierających Objawienie treści doktrynalnych pochodzących - jak wierzymy - od samego Pana Boga, Stwórcy i Pana wszechświata, w tym i człowieka, a także na tradycji – a więc na różnych przekazywanych we wspólnocie wierzących sposobów interpretacji pism świętych, na zwyczajach, na wspólnotowym poczucia tego, co słuszne i właściwe. Będąc autonomiczna co do źródeł, teologia w swych wyjaśnieniach różnych zagadnień w celu ich systematycznego i racjonalnego opracowania korzysta jednak z innych osiągnięć ludzkiego rozumu jak językoznawstwo, historia, archeologia, logika (teoria rozumowania, znaku i ich użycia), nauki szczegółowe i społeczne, czy w końcu filozofia, dostarczająca najogólniejszego i najbardziej podstawowego rozumienia rzeczywistości świata i samego człowieka, który jest adresatem Objawienia Bożego. Bardziej szczegółowe konteksty filozoficzne należy jednak - jak się zdaje - umieścić w ogólnym planie filozoficznego rozumienia świata i człowieka tak, aby fenomen wiary i życia religijnego człowieka zakorzenić w samej rzeczywistości, którą nazywamy naturalną, empiryczną, dostępną potocznemu ludzkiemu poznaniu. Człowiek dysponując rozumem zdolnym do poznawania tej rzeczywistości, ale także jej głębszego poznawania poprzez uprawianie nauki i formowanie różnych praw rządzących jej rozmaitymi obszarami (dziedzinami), może też do pewnego stopnia poznawać i rozumieć siebie. A na tym tle rozumieć swoją sytuację egzystencjalną, zadawać pytania o sens własnego życia i w sposób metodyczny, zorganizowany, zrozumiały poprzez racjonalną komunikację i sprawdzalny w dyskusji poszukiwać odpowiedzi na nie. Takie też było jedno z głównych zadań filozofii, gdyż stosunkowo wcześnie, w czasach formowania się cywilizacji europejskiej (śródziemnomorskiej) pojawiło się wezwanie adresowane do każdego człowieka: „Poznaj samego siebie!” Na tym tle rozpoznania własnej dość kruchej kondycji człowieka pojawia się w nim niejako naturalnie pragnienie umocnienia, dopełnienia, uzupełnienia własnej ograniczonej bytowości. Czymś najoczywistszym od czasów niepamiętnych była religia, w której czy poprzez którą człowiek usiłował nawiązać kontakt z tzw. „siłą wyższą” (różnie rozumianą, ale zazwyczaj nazywaną „bogiem”), w której upatrywał też rozmaicie rozumianego „zbawienia” od różnych ograniczeń czy niemal oczywistego wielorakiego zła. Dopiero w czasach nam współczesnych religia zyskała samozwańczego (może nieco przesadnie tak określanego) „konkurenta” najpierw w postaci dość intensywnie rozwijającej się nauki, a potem idącej za nią technologii. Obecnie chce ona wkraczać w obszary będące dotychczas w ścisłej dyspozycji samego człowieka (jego ciała, psychiki, zdolności poznawczych), proponując mu swego rodzaju udoskonalenie, zwiększenie możliwości, a tym samym również swoiście pojęte zbawienie, włącznie z najskrajniejszymi utopiami posuwającymi się do twierdzeń wręcz o samoubóstwieniu1. Paradoksalnie w tym kierunku również zmierzają wizje przekształcenia samego świata (tzw. „resetu”, a nawet dość megalomańsko zwanego „wielkim”) już nie tylko ludzkiego, zbudowanego przez wieki wysiłków cywilizacyjnych i kulturowych dokonywanych przez kolejne pokolenia, a więc właśnie cywilizacji i kultury. Ale także roszczą one sobie pretensję do przemodelowania również świata natury, zasadniczo poprzez wpływ na klimat i zastopowanie zmian czy modyfikację procesów, które prowadzić mają do tzw. „globalnego ocieplenia”2. Temu zjawisku rosnącego wpływu technologii na życie ludzi, a zwłaszcza medialnej, trzeba będzie poświęcić chwilę uwagi wobec pytania Ojca św.: „Jak wciąż zachwycać się tym, co dzieje się podczas celebracji na naszych oczach?”
Słowa kluczowe: kondycja człowieka, godność ludzka, rozumienie człowieka, religia, liturgia, symbol
Dostęp WWW: https://www.ateneumkaplanskie.pl
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Zbigniew Pańpuch",
title = "Filozoficzne konteksty listua postolskiego ''Desiderio desideravi'' papieża Franciszka",
journal = "Ateneum Kapłańskie",
year = "2024",
number = "2(690)",
pages = "233-251"
}
Cytowanie w formacie APA:
Pańpuch, Z. (2024). Filozoficzne konteksty listua postolskiego "Desiderio desideravi" papieża Franciszka. Ateneum Kapłańskie, 2(690), 233-251.