Multikulturalizm - szansa czy zagrożenie
[Multiculturalism - chance or threat? ]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Cywilizacja (ISSN: 1643-3637)
Rok wydania: 2017
Numer czasopisma: 61
Strony od-do: 65-74
Streszczenie: We współczesnej kulturze pojawiło się wiele zjawisk, które sprawiają wrażenie czegoś nienormalnego, chorobliwego, a przynajmniej niepokojącego. Ich wystąpienie zazwyczaj początkowo nie budzi specjalnych obaw, jednak w miarę ich trwania i objawianie się skutków, sytuacja się zmienia. I tak np. wraz z wynalezieniem szybkich i tanich środków transportu oraz komunikacji medialnej, możliwe stało się szybkie i masowe przemieszczanie się ludzi, a jeszcze sprawniej dokonuje się wymiana pewnych idei, poglądów, pomysłów, przekonań. Powoduje to powstawanie różnych zjawisk, zarówno dotyczących przemieszczania się ludzi czasowego (np. turystyka), jak i bardziej trwałego – emigracja czasowa lub stała, a ostatnio przemieszczanie się wielkich grup uchodźców. Natomiast możliwości komunikacji medialnej powodują powstawanie różnych prądów myślowych, unifikację zbiorowych zachowań, ich ukierunkowywanie, kreowanie różnych trendów, np. modowych, jako najbardziej oczywistych. W tym sensie multikulturalizm można określić z jednej strony jako pewien fakt społeczny i kulturowy – masowe przemieszczanie się ludzi wywodzących się z różnych kultur i współprzebywanie ze sobą w miejscu docelowej emigracji na stałe czy na dłuższy okres, bądź chwilowe, jak w przypadku turystyki. Z drugiej strony zjawisko to stało się przedmiotem refleksji i na tej podstawie zaczęto wyrażać różne jego oceny, a nawet sformułowano pogląd, że trzeba je zaakceptować jako fakt, a nawet popierać ze względu na możliwe korzyści, jakie mogą z niego wyniknąć. Przykładowo Stany Zjednoczone obecnie są typowym państwem mulikulturowym, gdzie programowo - niemal każdy - miał większą lub mniejszą możliwość (w zależności od okresu historycznego) wyemigrowania tam i osiedlenia się na stałe. Innym przykładem państwa typowo multikulturowego stała się Rosja pod panowaniem komunizmu, gdzie po rewolucji z 1917 r. zaczęto programowo mieszać ze sobą narodowości i kultury poprzez masowe i przymusowe przemieszczania wielkich mas ludzkich. Dotychczas narodowości te żyły w pewnej naturalnej izolacji, wywołanej ogromnym obszarem terytorialnym Rosji i naturalnym bytowaniem ludzi danego narodu (z którym dana kultura jest zazwyczaj związana) w danym miejscu. Trzecim przypadkiem multikulturowości stały się współcześnie zwłaszcza państwa neokolonialne, nadające prawa obywatelskie swym dawnym poddanym z byłych kolonii oraz inne kraje prowadzące liberalną politykę imigracyjną, jak np. państwa skandynawskie, zwłaszcza Dania, Szwecja i Norwegia. Z czasem w praktyce okazało się, że niekiedy współ-przebywanie ze sobą ludzi różnych kultur stwarza rozmaite problemy i nierzadko prowadzi do konfliktów. Nadzieje na integrację przybyszów z rodzimą kulturą lub nadzieje na wytworzenie jakiejś „nowej kultury” („nowego człowieka”, np. „amerykańskiego” czy „sowieckiego”, obecnie „europejskiego”) okazały się spełniać tylko częściowo, gdyż ludzie wykazali silną tendencję do pozostawania przy własnej tradycji kulturowej. Jakaś „wspólna” kultura sprowadzała się tylko do powszechnie używanego języka urzędowego (co oczywiste, ale i tak w różnym stopniu opanowanego przez przybywających) i instytucjonalnie czy prawnie wymuszonych zachowań w płaszczyźnie publicznej, związanej z organizacją niezbędnych, elementarnych zachowań wymaganych do wspólnego życia na podstawowym poziomie, ale nie zakorzeniła się ani powszechnie, ani głęboko w wymiarze indywidualnym życia ludzkiego. Między innymi takie okoliczności towarzyszyły szerzeniu idei (projektu) multikulturalizmu w czasach współczesnych, gdyż osobną sprawą jest pierwsze pojawienie się pomysłu celowego mieszania kultur. Prawdopodobnie sprawa jest dość stara i związana z funkcjonowaniem już starożytnych imperiów, gdzie podboje prowadzone przez jakieś dominujące kraje prowadziły do zagarniania coraz większych terytoriów, zaś wymuszone (np. przez niewolnictwo) lub naturalne migracje i problemy związane z przemieszaniem ludzi różnych kultur musiały występować również w tamtych czasach.
Słowa kluczowe: kultura, narodowość, cywilizacja, pluralizm
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Zbigniew Pańpuch",
title = "Multikulturalizm - szansa czy zagrożenie",
journal = "Cywilizacja",
year = "2017",
number = "61",
pages = "65-74"
}
Cytowanie w formacie APA:
Pańpuch, Z. (2017). Multikulturalizm - szansa czy zagrożenie. Cywilizacja, 61, 65-74.