"Zbawcze piękno" w teorii estetycznej Wiktorynów
["Saving beauty" in the Victorian aesthetic theory]

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: Roczniki Kulturoznawcze (ISSN: 2082-8578)
Rok wydania: 2012
Tom: 3
Strony od-do: 67-81
Streszczenie: Twórcami estetyki w szkole Wiktorynów są jej najsłynniejsi przedstawiciele Hugo i jego uczeń Ryszard. Hugo jako pierwszy poświęcił kompletną część swej twórczości teorii estetycznej, którą zawarł w siódmej księdze encyklopedycznego dzieła Didascalion de studio legendi. Nawiązuje w niej do neoplatońskiej teorii piękna, idąc za dionizyjsko-eriugeniańską teorią symbolizmu. W dwu pierwszych częściach opracował podstawy ontologiczne estetyki oraz jej uwarunkowania psychologiczne. W aspekcie ontologicznym Hugo jest obiektywistą, traktując piękno jako cechę konstytutywną rzeczy. W części dotyczącej psychologicznych podstaw estetyki wprowadził specjalną władzę, która łączy dwa aspekty przeżyć estetycznych - duchowy i zmysłowy. Jest nią tzw. affectio imaginaria, wkomponowana w teorię jedności psychofizycznej bytu ludzkiego. Zagadnienia związane z rolą piękna w życiu człowieka i doświadczenia estetycznego jako drogi do życia mistycznego Hugo opatrzył refleksją etyczną. Wiele miejsca poświęcił omówieniu definicji piękna. Najoryginalniejsza część estetyki Hugona, to ta, w której wyróżnił kategorie formalne piękna: położenie (situs), ruch (motus), jakość ujmowana wzrokiem (species) i jakości percypowane przez pozostałe zmysły (qualitas). Swoistym ukoronowaniem estetyki Hugona może być rozwinięta przez jego ucznia, Ryszarda teoria mistycznej kontemplacji piękna, rozumianego jako droga wspinaczki duszy do Boga, analogicznie do plotyńskiej koncepcji „epistrofe”.
Słowa kluczowe: piękno symboliczne, podstawy ontologiczne oraz psychologiczne estetyki, definicja piękna, estetyka brzydoty, kategorie formalne piękna, mistyczna kontemplacja piękna
Dostęp WWW: http://czasopisma.tnkul.pl/index.php/rkult/article/view/584/685


Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Wanda Bajor",
title = "''Zbawcze piękno'' w teorii estetycznej Wiktorynów",
journal = "Roczniki Kulturoznawcze",
year = "2012",
pages = "67-81"
}

Cytowanie w formacie APA:
Bajor, W. (2012). "Zbawcze piękno" w teorii estetycznej Wiktorynów. Roczniki Kulturoznawcze, 67-81.