Status nauczyciela akademickiego jako osoby pełniącej funkcję publiczną. Uwagi na tle ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
[The status of an academic teacher as a public officer: Comments in the context of the Law on Higher Education and Science]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Białostockie Studia Prawnicze (ISSN: 1689-7404)
Rok wydania: 2020
Tom: 25
Numer czasopisma: 4
Strony od-do: 173-186
Streszczenie: Profesja nauczyciela akademickiego, zwłaszcza w europejskiej przestrzeni prawnej, uznawana jest za funkcję o szczególnym znaczeniu dla rozwoju danego społeczeństwa . Jako sui generis służba publiczna, wyrażająca się w misji rozwoju nauki i podnoszenia świadomości młodych pokoleń badaczy, zdaniem części doktryny związana jest z cechą zaufania publicznego, o której mowa m.in. w art. 17 Konstytucji RP . Jest tak nawet, pomimo braku formalnego wyodrębnienia przez ustawodawcę „korporacji” zrzeszającej ogół akademików, tak jak ma to miejsce w przypadku innego rodzaju grup gwarantujących tzw. „dobra wyższego rzędu”, np. lekarzy, architektów, czy adwokatów. Ten niewątpliwy deficyt doktryna próbuje kompensować regulacjami wynikającymi z art. 70 ust. 4 Konstytucji gwarantującymi jakość badań i naukowych i najlepsze przekazywanie wiedzy . Potwierdzenie specjalnej roli akademików znajduje się również w przepisach umów międzynarodowych, w tych dotyczących nauczycieli akademickich uczelni niepublicznych, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, jak również w odrębnych ustawach dotyczących uczelni kościelnych . Z powyższym, formalno-prawnym uznaniem funkcji nauczyciela akademickiego, korespondują również opinie społeczne, uznające funkcję profesora za profesję cieszącą się bardzo wysokim szacunkiem. Niestety, poziom tego społecznego uznania systematycznie spada. O ile w badaniu CBOS z 1999 r. profesor uniwersytetu cieszył się spośród wszystkich badanych zawodów najwyższym poważaniem, o tyle w analogicznym badaniu CBOS z 2019 r. znalazł się on na miejscu piątym z 83% uznaniem (zaraz po zawodach: robotnika wykwalifikowanego i górnika) . Zmniejszenie się prestiżu powoduje również, że liczba nauczycieli akademickich spada . Nie bez wpływu na ten proces będzie miało również ostateczne odejście przez ustawodawcę w 2019 r. od dotychczasowej konstrukcji nauczyciela akademickiego jako pracownika mianowanego z własną pragmatyką urzędniczą na rzecz kontraktowego uregulowania praw i obowiązków stron, którego ramy powinien określać statut uczelni . Przyczyn spadku zaufania dla nauczycieli akademickich należy doszukiwać się również w braku wystarczająco efektywnych instrumentów prawnych wsparcia godności zawodu akademików, na co zwracają uwagę przedstawiciele doktryny od ponad trzech dekad . Obecnie, formalno-prawny poziom ochrony nauczyciela akademickiego zarówno uczelni publicznej, jak i uczelni niepublicznej, wciąż bowiem odbiega od standardu zagwarantowanego dla nauczyciela zatrudnionego w przedszkolu, w szkole i placówce doskonalenia nauczycieli. Celem tego artykułu będzie zweryfikowanie jak kształtuje się status prawny nauczyciela akademickiego jako osoby pełniącej funkcję publiczną pod rządami obowiązującej ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (p.s.w.n.) , jak również, czy i w jakim zakresie obecnie obowiązująca regulacja wpłynęła na sferę uprawnień i obowiązków nauczyciela akademickiego będącego w szczególnych sytuacjach funkcjonariuszem publicznym, jak również na zakres jego odpowiedzialności wobec innych podmiotów.
Słowa kluczowe: szkolnictwo wyższe, nauczyciel akademicki, osoba pełniąca funkcję publiczną, funkcjonariusz publiczny, prawa i obowiązki, odpowiedzialność prawna
Dostęp WWW: http://bsp.uwb.edu.pl/bialostockie-studia-prawnicze-zeszyt-25-nr-4/
DOI: 10.15290/bsp.2020.25.04.12
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Robert Tabaszewski",
title = "Status nauczyciela akademickiego jako osoby pełniącej funkcję publiczną. Uwagi na tle ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce",
journal = "Białostockie Studia Prawnicze",
year = "2020",
number = "4",
pages = "173-186"
}
Cytowanie w formacie APA:
Tabaszewski, R. (2020). Status nauczyciela akademickiego jako osoby pełniącej funkcję publiczną. Uwagi na tle ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Białostockie Studia Prawnicze, 4, 173-186.