Prawo do przeszczepu i jego ograniczenia w świetle Deklaracji Stambulskiej o obrocie narządami i turystyce transplantacyjnej
[Right to the transplant and its limitations in the light of the The Declaration of Istanbul on Organ Trafficking and Transplant Tourism]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2016
Tytuł publikacji: Wybrane aspekty praw człowieka a bioetyka. Monografia
Redaktorzy: Anna Białek, Mirosław Wróblewski
Strony od-do: 127-142
Streszczenie: Znaczny postęp w implementowaniu przez państwa nazewnictwa i rekomendacji zawartych w Deklaracji nie oznacza bezkrytycznego przyjęcia jej rozwiązań w doktrynie i w środowisku naukowym. Niektóre z rozwiązań zawartych w Deklaracji spotkała się z częściową krytyką . Jej ostrze w szczególności zostało skierowane przeciwko zagadnieniu bezwarunkowego zwrotu kosztów związanych z dawstwem, część środowiska jest bowiem przeciwna wiązaniu aktu honorowego dawstwa z zagadnieniami finansowymi. Tymczasem Deklaracja expressis verbis reguluje zwrot kosztów związanych z przeszczepem. Deklaracja nie zawiera przepisów sankcjonujących stosowanie zachęt i nagród, jako potencjalnych bodźców służących rozwijających transplantację. W świetle jej przepisów osoby, które handlują własnymi organami nie podlegają karze, co zapobiega wtórnej wiktymizacji ofiar . Deklaracja nie odnosi się również do kwestii przymusowego dawstwa, nie rozwiązano także dylematu dopuszczalności wykorzystywania organów więźniów skazanych na karę śmierci . W Deklaracji nie zostały także rozwinięte zagadnienia związane z odpowiedzialnością prawnomiędzynarodową organizacji, a nawet podmiotów państwowych czerpiących zyski z procederu nielegalnej turystyki transplantacyjnej. Niemniej jednak Deklaracja stanowi krok naprzód w stosunku do poprzednich regulacji, jako źródło ujednoliconego nazewnictwa oraz quasi-normatywna afirmacja aktu dawstwa narządów jako wyrazu najwyższej hojności. Jest także składnikiem medycznych procedur transplantacyjnych. W tym sensie propozycje zawarte w pkt 1-6 Zasad Deklaracji, będące praktycznym i etycznym rozwiązaniem problemu turystyki transplantacyjnej, zasługują na upowszechnienie i normatywne pogłębienie, w tym również przez polskiego ustawodawcę, który jak do tej pory in genere nie odniósł się co do meritum do treści Deklaracji . Być może będzie to możliwe w najbliżej przyszłości, w związku z przystąpieniem przez Polskę do Europejskiej konwencji przeciwko handlowi ludzkimi narządami, częściowo powtarzającej prawnie niewiążące postawienia deklaracji w zakresie przyznanych uprawnień związanych z przeszczepem zarówno w kraju i za granicą.
Słowa kluczowe: przeszczep, prawa człowieka, zdrowie publiczne, bioetyka, turystyka transplantacyjna
Dostęp WWW: https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wybrane%20aspekty%20praw%20cz%C5%82owieka%20a%20bioetyka.pdf