Uniqueness of Man in Nature and Some Examples of Its Questioning

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: Roczniki Filozoficzne (ISSN: 0035-7685)
Rok wydania: 2016
Tom: 64/3
Strony od-do: 39-57
Streszczenie: Podkreślając cechy charakterystyczne dla kultury i świadomości człowieka, zwykle wylicza się: refleksję metafizyczną, zdolność samoświadomości, etyczną wrażliwość sumienia, doświad­czenie estetyczne i doświadczenie religijne. Za pomocą nierównoważnych sformułowań akcen­tuje się rolę nauk nowożytnych w rozwoju człowieka czy podkreśla wagę altruizmu w ludzkich zachowaniach, które przez „bycie dla innych” transcendują biologiczne prawo walki o byt i uka­zują bogatą rzeczywistość kultury upoważniającą do wypowiedzi o wyróżnionej roli człowieka w przyrodzie. Z drugiej strony człowiek pozostaje nadal elementem przyrody, podporządko­wa­nym przez swą cielesność jej prawom fizycznym i biologicznym. Uwzględnienie tego faktu nie pozwala mówić o absolutnej transcendencji człowieka wobec przyrody, lecz tylko o względnej. W tej ostatniej istotna jest zarówno biologiczna więź człowieka z resztą przyrody, jak i kulturowe otwarcie na wartości ponadprzyrodnicze. Stwierdzenie współistnienia ciągłości fizycznej z nieciągłością ontologiczną w ewolucyjnym tłumaczeniu przyrody nie budzi dziś większych oporów. Tezy ontologicznej nie sposób uzasadnić definitywnie, gdyż rozumowanie redukcyjne prowadzi jedynie do probabilistycznych tłumaczeń. Nowych zwolenników będzie mogła zyskiwać także i teza przeciwstawna. Jej sympatykami będą zarówno te środowiska, które nie uznają różnicy między ontologiczną a naukową wersją ewo­lucjo­nizmu, jak i te, które dopuszczają możliwość przyszłego wypracowania nowej wersji mo­nizmu, w której bezprzedmiotowe okaże się dotychczasowe przeciwstawienie między materia­liz­mem a spirytualizmem. Niezależnie od wyżej wymienionych szczegółów toczącej się debaty podkreślanie wyróżnio­nej roli człowieka w przyrodzie ciągle znajduje krytyków w kręgach wielu nurtów zależnie od przyjmowanych przez nich założeń metodologicznych czy deklaracji ontologicznych. Podsta­wo­wą trudność tych tłumaczeń stanowi jednak brak adekwatnego do współczesnych danych wyjaśnienia tych cech psychizmu ludzkiego, w których wyraża się względna autonomia treści psy­chiki ludzkiej w stosunku do determinant biologicznych.
Słowa kluczowe: człowiek, przyroda, kultura, altruizm
Dostęp WWW: http://www.kul.pl/files/581/Roczniki_Filozoficzne/roczniki_filozoficzne_64_3_2016/02-slomka.pdf
DOI: 10.18290/rf.2016.64.3-2



Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Marek Słomka",
title = "Uniqueness of Man in Nature and Some Examples of Its Questioning",
journal = "Roczniki Filozoficzne",
year = "2016",
pages = "39-57"
}

Cytowanie w formacie APA:
Słomka, M. (2016). Uniqueness of Man in Nature and Some Examples of Its Questioning. Roczniki Filozoficzne, 39-57.