Chrześcijańska koncepcja kary kryminalnej a współczesne poglądy na karę
[The Christian Concept of Punishment in the Light of Contempory Penology Debates]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2010
Streszczenie: Zasadniczym wnioskiem niniejszej pracy jest teza, iż chrześcijańska koncepcja kary kryminalnej opiera się na czterech filarach: wolnej woli, odpowiedzialności za czyn, sprawiedliwości (karnej) i miłosierdzia. Każda koncepcja penologiczna pozbawiona któregokolwiek z tych filarów (założeń) jest w swojej istocie sprzeczna z chrześcijańską koncepcją kary lub w jej świetle nienależycie usprawiedliwiona moralnie. Dlaczego te filary są tak ważne z chrześcijańskiego punktu widzenia? Dlatego, że bez założenia wolnej woli nie ma odpowiedzialności sprawcy za czyn, bez odpowiedzialności za czyn nie ma wymogu zadośćuczynienia sprawiedliwości, a więc nałożenia sprawiedliwej do przestępstwa kary, wreszcie, bez fundamentu sprawiedliwej kary nie ma miejsca na miłosierdzie, bez miłosierdzia nie ma natomiast chrześcijańskiej i autentycznie ludzkiej koncepcji karania. Chrześcijańska, kompleksowa koncepcja kary jest ze swojej istoty otwarta na miłosierdzie, ale jest także bardzo realistyczna. Zakłada, że przestępca w swojej wolności może nie chcieć się poprawić, pojednać, zadośćuczynić; uznaje, że taki człowiek nie traci swojej godności, ale także to, że zasługuje na karę. Kompleksowe ujęcie kary i integracja jej celów obecne w koncepcji chrześcijańskiej dają szansę na poprawę, pojednanie, uwolnienie od kary, ale tylko na fundamencie prawdy i wolności nakierowanej przez rozum ku autentycznemu dobru. W ramach postulatu poprawy przestępcy nie eksperymentuje się na psychice sprawcy, nie traktuje się go instrumentalnie, pokrzywdzonemu nie odbiera się także prawa do zadośćuczynienia moralnego. Dzięki miłosierdziu chrześcijańska koncepcja kary nie jest bezwzględna, absolutna, bez nadziei na przebaczenie i złagodzenie bądź darowanie kary; dzięki sprawiedliwości natomiast nie zaciera prawdy o wyrządzonej krzywdzie, o negatywnej wartości moralnej i karygodności popełnionego przestępstwa. Po dokonaniu analizy reprezentatywnych źródeł chrześcijańskiej koncepcji kary do celów kary w chrześcijańskim ujęciu można zaliczyć: sprawiedliwą odpłatę za przestępstwo (retrybucję), odstraszanie potencjalnych sprawców przestępstw (prewencję generalną negatywną), edukacyjne oddziaływanie na społeczeństwo (prewencję generalną pozytywną), poprawę sprawcy, odstraszenie sprawcy, unieszkodliwienie sprawcy, ekspiację (oczyszczenie z winy i z poczucia winy), zadośćuczynienie ofierze przestępstwa w postaci naprawienia szkody. Jak widać, chrześcijańska koncepcja celów kary jest w stanie połączyć w sobie najważniejsze opisywane w doktrynie prawa karnego cele i funkcje kary kryminalnej, ma charakter kompleksowy, unitarny, integralny. Nawiązuje do celów wskazywanych przez główne koncepcje penologiczne, przyjmuje je, jednoczy i jednocześnie wskazuje na ich niewystarczalność, jeżeli funkcjonowałyby w oderwaniu od innych. Chrześcijańska koncepcja celów kary ma charakter nie tyle mieszany, ile komplementarny. Nie tylko dopuszcza różnorodne cele, ale łączy je, porządkuje i integruje, wymaga, aby wszystkie były potencjalnie obecne w karaniu. To, że cele kary wzajemnie się przenikają i uzupełniają zabezpiecza ofiary, sprawców i społeczeństwo przed niebezpieczeństwami związanymi z partykularyzacją celów kary. Kompleksowo i integralnie ujmowana kara kryminalna, wpisana w ramy sprawiedliwości i otwarta na miłosierdzie, przewiduje możliwość przebaczenia i pojednania, złagodzenia bądź darowania kary, ale jej podstawowym punktem odniesienia są zawsze wymogi retrybucji. W kwestii oceny współczesnych poglądów na karę poważnym błędem w zasadzie wszystkich współczesnych koncepcji penologicznych jest partykularyzacja, a więc przeakcentowanie jednego, wybranego aspektu karania, co jest konsekwencją oderwania kary od fundamentu retrybucji, do czego doszło już w oświeceniu, a co pogłębiła spuścizna kryminologii zbudowanej na paradygmacie pozytywistycznym.
Słowa kluczowe: kara kryminalna, prawo karne, kryminologia, resocjalizacja, sprawiedliwość, miłosierdzie
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Filip Ciepły",
title = "Chrześcijańska koncepcja kary kryminalnej a współczesne poglądy na karę",
year = "2010",
}
Cytowanie w formacie APA:
Ciepły, F. (2010). Chrześcijańska koncepcja kary kryminalnej a współczesne poglądy na karę. Lublin: