Etyczne aspekty ingerowania w psychikę i mózg pacjenta
[Ethical aspects of interference into psyche and brain of the patient]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2008
Tytuł publikacji: Etyka zawodu psychologa
Redaktorzy: Jerzy Brzeziński
Strony od-do: 101-114
Streszczenie: Ingerencje w ludzką psychikę mogą mieć tak charakter psychologiczny jak i psychiatryczny. Jak długo przeprowadzane są w celu terapeutycznym, tak długo nie ma powodów do ich kwestionowania, chyba że moralnie kontrowersyjna byłaby już sama metoda leczenia. Skuteczna terapia winna doskonalić autonomię pacjenta dając mu poczucie posiadania większej kontroli nad własnym życiem oraz niezależności od innych. Zakładając, że zarówno psycholog jak i psychiatra mają na celu przywrócenie pacjentowi utraconej autonomii, efekt terapii wykraczający poza ów cel, a więc prowadzący do istotnych zmian osobowości, będzie rodzić problemy natury moralnej. Istnieje bowiem różnica pomiędzy wyprowadzeniem pacjenta ze stanu depresji, a zmianą melancholicznego temperamentu, poprawieniem nastroju lub usprawnienia intelektu. Te ostatnie nie mają wymiaru terapeutycznego, lecz meliorystyczny. W tego rodzaju sytuacjach człowiek zyskuje wprawdzie lepsze psychiczne samopoczucie, ale nie jest to jego autentyczne samopoczucie, tylko skutek zmienionej osobowości. Mamy prawo do kreowania własnej osobowości, a to zakłada, że może ona podlegać zmianom. Zmiany, których autorami jesteśmy my sami nie dokonują się jednak mechanicznie, są wynikiem naszych świadomych decyzji, a więc wyrazem naszej autonomii. Ingerencje w psychikę powodujące niezależne od decyzji podmiotu zmiany moralnej osobowości zdają się naruszać jego autonomię stawiając nadto pod znakiem zapytania odpowiedzialność moralną za decyzje pozostające pod ich (ingerencji) wpływem.