„Etyczna wrażliwość” psychologii i psychologów
["Ethical sensivity" of Psychology and Psychologists]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2008
Tytuł publikacji: Etyka zawodu psychologa
Redaktorzy: Jerzy Brzeziński
Strony od-do: 66-81
Streszczenie: Pozostaje nam podsumować cztery kolejne rozdziały, których zadaniem było najpierw wyjaśnienie fenomenu moralności, a następnie przedstawienie sposobu w jaki fenomen ów jest przedmiotem badawczym etyki, w sposób szczególny jednej z etyk stosowanych: etyki dla psychologów. Etyka jest filozoficzną i normatywną teorią moralności - formułuje oceny i normy, które uzasadnia odwołując się do właściwych filozofii źródeł poznawczych: rozumu i doświadczenia. Wypracowane teoretycznie ogólne normy znajdują dalej zastosowanie w różnych obszarach działania człowieka, takich jak np. polityka, gospodarka medycyna, edukacja czy interesująca nas w sposób szczególny praktyka psychologiczna. Formułowanie szczegółowych norm etycznych jest domeną etyk stosowanych, odnoszących się odpowiednio do „moralnie wrażliwych” obszarów ludzkiej działalności. Wziąwszy pod uwagę tak przedmiot badawczy jaki i cele psychologii, przywoływanie osobnej etyki stosowanej - etyki dla psychologów jest w pełni usprawiedliwione. Jak miałaby wyglądać ta etyka, tj. jakie szczegółowe oceny i normy będą dla niej charakterystyczne, to pytanie, odpowiedź na które znajdziemy w kolejnych rozdziałach książki. Szczegółowe normy moralne odnoszące się do pracy psychologa to jedno, drugie to moralna wrażliwość psychologa. Ta ostatnia dlatego jest tak ważna, że wszelkie normy szczegółowe pozostają i tak ogólnymi w odniesieniu do partykularnych sytuacji, w których psycholog będzie podejmował moralnie relewantne decyzje. Wrażliwość moralna wiąże się z umiejętnością zastosowania wypracowanych na gruncie etyki zawodowej psychologa norm do konkretnej sytuacji. Normy nie zastąpią moralnej wrażliwości, jej podstawą moralnej jest natomiast dostrzeżenie wartości ludzkiej osoby. Ponieważ jest ona wolną i rozumną istotą, badający jej zachowanie psycholog nie staje wobec niej w relacji podmiotowo - przedmiotowej, lecz podmiotowo - podmiotowej. Poszanowanie autonomii badanej osoby pozostanie zatem dla psychologa podstawowym wyzwaniem etycznym.