Zamiar i skutki. Filozoficzna analiza zasady podwójnego skutku
[Intention and Effects. A Philosophical Analysis of the Principle of Double Effect]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 1997
Streszczenie: Zasada podwójnego skutku należy do najczęściej dyskutowanych zasad w etyce i teologii moralnej. Dyskusja nad zasadą trwa już ponad siedem wieków, od czasu kiedy św. Tomasz z Akwinu postawił w II-IIae, q.6. a.7 pytanie: „Czy można kogoś zabić w samoobronie?” Odpowiadając na to pytanie Akwinata twierdzi, że moralne działanie zyskuje swą specyfikację stosownie do tego, co podmiot zamierza, w dyskutowanym przypadku jest to obrona własnego życia. Podjęcie walki w obronie własnej nie jest zabronione, ponieważ jest czymś naturalnym dla każdej żyjącej istoty, że broni swego życia. Działanie obronne może się jednak stać niedozwolone, a mianowicie wtedy, kiedy obrońca nie posłuży się środkami proporcjonalnym do celu. Zły skutek wynikający z działań obronnych, to jest śmierć agresora, może być uznany za skutek praeter intentionem tylko wtedy, kiedy obrońca posługuje się siłą proporcjonalną do zagrożenia. Kluczem do zrozumienia wykładni św. Tomasza wydaje się zatem zrozumienie pary terminów: in intentione - praeter intentionem. Monografia jest próbą odpowiedzi na pytanie jak należy rozumieć kategorię praeter intentionem, czyli jak w praktyce usprawiedliwić naruszanie dobra jednej osoby dla ochronienia dobra drugiej. W pierwszym rozdziale znajdziemy stąd obszerną analizę Tomaszowej kwestii. Akwinata nie pisał o zasadzie podwójnego skutku, ten termin wprowadziła dopiero tradycja neotomistyczna deklarująca wprawdzie wierność myśli swego Patrona, ale rzeczywistości znacznie ją przeformułowując - o tym w drugim rozdziale. Analizowane tutaj będą głównie teksty autorów neotomistycznych podręczników etyki i teologii moralnej: W. Cathreina, B.K. Merkelbacha, D.M.. Prümmera, J. Mausbacha i G. Ermecke. W trzecim rozdziale przyjrzymy się współczesnym autorom proponującym nowe ujęcia zasady podwójnego skutku. W ich interpretacjach (np. F. Böcklego, J. Fuchsa, P. Knauera) kategoria praeter intentionem traci nadane jej przez św. Tomasza znaczenie, zły skutek zostaje usprawiedliwiony jeśli działanie powoduje ostatecznie więcej dobra niż zła. Norma zakazująca celowego odbierania drugim życia staje się tym samym normą warunkową, uzależnioną od ostatecznej skuteczności działania. W czwartym rozdziale zostanie zaproponowana próba współczesnej interpretacji podanego przez św. Tomasza kazusu przy pomocy personalistycznych idei D. von. Hikdebranda, w sposób szczególny jego rozróżnienia: dobro osoby - dobra dla osoby. Zły skutek może zostać usprawiedliwiony kiedy dyskutowane działanie przedstawia określone dobro dla osoby i dobro to jest też jego celem. Dzieje się tak wtedy, kiedy wybrane do działania środki pozostają proporcjonalne względem celu. Pamiętać bowiem należy, że zasada podwójnego skutku nie ma na celu usprawiedliwiania środków, przy pomocy których chcemy osiągnąć dobry cel, usprawiedliwia jedynie niezamierzone skutki wynikające z działania.
Słowa kluczowe: zasada podwójnego skutku, zamierzenie pośrednie, zamierzenie bezpośrednie, norma, dobro osoby, rachunek dóbr, natura
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Barbara Chyrowicz",
title = "Zamiar i skutki. Filozoficzna analiza zasady podwójnego skutku",
year = "1997",
}
Cytowanie w formacie APA:
Chyrowicz, B. (1997). Zamiar i skutki. Filozoficzna analiza zasady podwójnego skutku. Lublin: