U podstaw jedności bytowej człowieka. Studium z metafizyki osoby
[At the Basis of the Ontic Unity of Man. A Study in Metaphysics of Person]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2016
Streszczenie: Podstawowym celem pracy było podjęcie problemu bytowej jedności człowieka na gruncie filozoficznej antropologii. Większość współczesnych ujęć tego problemu, mieszczących się w obrębie zagadnienia relacji umysł–ciało, stawiana jest na gruncie filozofii analitycznej oraz antropologii uzależnionej od rezultatów wiedzy zaczerpniętej ze współczesnych nauk przyrodniczych. Ujęcia te koncentrują się na zagadnieniach szczegółowych (jak relacje pomiędzy myśleniem a mózgiem i układem nerwowym), bazując na „wycinkowych” danych badań naukowych, uzyskanych często na drodze bardzo wyspecjalizowanych procedur metodycznych. Z tych częściowych ujęć usiłuje się następnie uzyskać pewną jedność, tj. całościową wiedzę dotyczącą człowieka. Problem jedności człowieka dotyczy natomiast faktu bardziej pierwotnego i wskazuje na konieczność rozumienia człowieka jako takiego, jako pierwotnie danej całości, w której świetle zrozumiałe stają się dopiero poszczególne „części” i aspekty ludzkiego bytowania. Pytanie o jedność człowieka dotyczy zatem samej jego istoty, tj. wiąże się z odpowiedzią na pytanie: kim jest człowiek? Dlatego też problem ten należy uznać w punkcie wyjścia za problem natury metafizycznej. Ta właśnie racja stała się podstawą przyjęcia w rozprawie aspektu metafizycznego jako głównej perspektywy badawczej, rozstrzygającej o sposobie oraz metodzie podejmowania zagadnień dotyczących jedności człowieka. Pierwsza część pracy obejmuje analizę stanowisk antropologicznych w historycznym przeglądzie uporządkowanym według przyjętych paradygmatów jedności. Paradygmaty angeliczny i naturalistyczny ukazują dwa zasadnicze trendy rozumienia człowieka na przestrzeni całych dziejów, tj. rozumienia go bądź jako ducha przeciwstawnego naturze, bądź jako istotę czysto przyrodniczą. Rozwiązania przedstawione w ramach tych paradygmatów nie są w stanie wyjaśnić w sposób nieredukcyjny koniecznego związku absolutyzowanej zasady jedności (ducha lub natury) z drugą, przeciwstawną stroną bycia człowiekiem. Propozycja wyjaśnienia problemu jedności bytowej człowieka, której poświęcona jest druga część pracy, odwołuje się do metafizyki osoby – jedność człowieka jest jednością osoby. Analizy tekstów wybitnych przedstawicieli Lubelskiej Szkoły Filozoficznej, K. Wojtyły i M. A. Krąpca, ukazują syntezę perspektywy przedmiotowej, w świetle której człowiek jest realnym bytem, oraz podmiotowej, ujmującej człowieka od wewnątrz, tj. od strony jego świadomości, w której doświadcza siebie jako kogoś jedynego i niepowtarzalnego. Nowość proponowanego tu ujęcia polega na wydobyciu na każdej z tych płaszczyzn (odmiennie, lecz komplementarnie) tej samej zasady, wyjaśniającej jedność, tożsamość, jedyność i niepowtarzalność bytu ludzkiego. Zasadą tą jest istnienie osobowe (esse personale), będące racją jedności człowieka w porządku bytowym i zarazem podstawowym aspektem „ja”, widzianym jakby „od wewnątrz”. Wszystkie poszczególne „części” i wyodrębnione elementy człowieka uczestniczą w jednym osobowym istnieniu, które tłumaczy zarówno transcendencję człowieka, jak i jego głęboką duchowo-cielesną jedność.
Słowa kluczowe: jedność człowieka, osoba, metafizyka, antropologia filozoficzna, Karol Wojtyła, Mieczysław Albert Krąpiec
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Arkadiusz Gudaniec",
title = "U podstaw jedności bytowej człowieka. Studium z metafizyki osoby",
year = "2016",
}
Cytowanie w formacie APA:
Gudaniec, A. (2016). U podstaw jedności bytowej człowieka. Studium z metafizyki osoby. Lublin: