Ikona - obraz obecności. Dwie średniowieczne teorie reprezentacji
[The Icon - the image of presence. Two medieval theories of representation]

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym (ISSN: 0860-8024)
Rok wydania: 2016
Tom: 29
Numer czasopisma: 2(114)
Strony od-do: 29-43
Streszczenie: Dwie teorie reprezentacji i dwie teorie obrazu, partycypacyjna i relacyjna, powstały jako odpowiedź na ikonoklazm bizantyński w wiekach ósmym i dziewiątym. Partycypacyjna teoria obrazu autorstwa Jana Damasceńskiego ujmuje chrześcijański wizerunek jako przedstawienie hierarchicznej struktury świata, która istnieje dzięki partycypacji w Bożych działaniach doskonalących stworzenie, świadectwo prawd wiary, przede wszystkim wcielenia, oraz ewangelizacyjną i katechetyczną pamiątkę heroizmu cnót świętych. Teodor Studyta i patriarcha Konstantynopola Nikefor są natomiast autorami relacyjnej teorii obrazu, wykorzystującymi w swojej apologii metafizyczne kategorie arystotelizmu oraz koncepcję osoby, sformułowaną przez Maksyma Wyznawcę. W ujęciu tym obraz nie istnieje substancjalnie i podmiotowo, lecz jest relacją, zapodmiotowaną w substancji, którą stanowi pierwowzór – osoba sportretowana na obrazie. Obraz jako byt relacyjny zawsze odnosi do swojego archetypu i nań wskazuje. Studyta i Nikefor analizują ikonę Jezusa Chrystusa i przedstawiają argumentację za możliwością prawdziwego artystycznego przedstawienia osoby Zbawiciela mającego dwie natury, boską i ludzką. Ikona portretuje więc osobę – hipostazę Chrystusa, nie zaś naturę. Na obrazie została namalowana Boska osoba Logosu, Syna, widziana poprzez swoje ludzkie rysy.
Słowa kluczowe: filozofia ikony, Jan Damasceński, Teodor Studyta, Nikefor, ikonoklazm
DOI: 10.12887/29-2016-2-114-04


Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Anna Palusińska",
title = "Ikona - obraz obecności. Dwie średniowieczne teorie reprezentacji",
journal = "Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym",
year = "2016",
number = "2(114)",
pages = "29-43"
}

Cytowanie w formacie APA:
Palusińska, A. (2016). Ikona - obraz obecności. Dwie średniowieczne teorie reprezentacji. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym, 2(114), 29-43.