Rzeczpospolita a Niderlandy. Relacje literackie i kulturowe w dobie staropolskiej
[The Commonwealth of Poland and the Netherlands. Literary and cultural relations during the early-modern period]

Rozdział w recenzowanej książce naukowej

Miejsce: Warszawa
Rok wydania: 2015
Tytuł publikacji: Wśród krajów Północy. Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej wobec narodów germańskich, słowiańskich i naddunajskich: mapa spotkań, przestrzenie dialogu
Redaktorzy: Mirosława Hanusiewicz-Lavallee
Tom: 1
Strony od-do: 190-246
Streszczenie: W artykule podjęto próbę całościowego przedstawienia złożonej problematyki relacji polsko-niderlandzkich w okresie wczesnonowożytnym. Synteza ta opiera się na dotychczasowych badaniach wybitnych polskich i niderlandzkich badaczy (m.in. M. Boguckiej, A. Borowskiego, S. Kota, P. i J. Pelców, L. Thijssen) ale rownież przybliża czytelnikowi nowy, nieznany dotychczas materiał faktograficzny. Na treść artykułu składają się następujące części: w pierwszej (Zarys problematyki badawczej) przedstawiono dotychczasowy dorobek badań historycznoliterackich i kulturoznawczych nad kontaktami polsko-niderlandzkimi w dobie wczesnonowożytnej; następnie podjęto próbę syntetycznego porównania systemów literackich Rzeczypospolitej i Niderlandów z uwzględnieniem przyczyn ich odmienności, ale także podobieństw i analogii; w kolejnej części (Relacje literackie a obraz wiedzy geograficzno-kulturowej) dokonano syntetycznej prezentacji zasobu wiedzy o obszarze Rzeczypospolitej zawartej w niderlandzkich źródłach historycznych oraz literaturze chorograficznej i podróżniczej oraz wiedzy o Niderlandach wypływającej z analogicznych źródeł w języku polskim; następne podrozdziały (Relacje literackie a wartości religijne: Relacje literackie a wyznania reformowane, Relacje literackie a kontrreformacja) dotyczą wzajemnych kontaktów, wymiany wiedzy oraz wzajemnego obrazu kulturowego odzwierciedlonych w piśmiennictwie religijnym XVI-XVIII w.; podobną analizę przedstawiono również dla piśmiennictwa politycznego (Relacje literackie a wartości polityczne); w ostatniej części artykułu (Relacje literackie a wartości estetyczne) przedstawiono oddziaływanie topiki "sarmackiej" w poezji niderlandzkiego Złotego Wieku (zwł. u J. van den Vondla) oraz odniesienia i aluzje do Niderlandów w literaturze staropolskiej (m.in. u W. Kochowskiego). Przedstawiono oddziaływanie wzorców literackich i kulturowych płynących z Niderlandów na kulturę literacką dawnego Gdańska i Wrocławia. Opracowanie zamyka podsumowanie będące próbą oceny bilansu kontaktów polsko-niderlandzkich w okresie I Rzeczpospolitej. Rozprawie towarzyszy obszerna bibliografia prac naukowych związanych z problematyką dawnych kontaktów polsko-niderlandzkich.
Słowa kluczowe: relacje polsko-niderlandzkie, Niderlandy, I Rzeczpospolita, komparatystyka literacka i kulturowa, genologia, topika literacka, kontakty międzykulturowe