Podstawy rozumienia państwa i polityki w tradycji cywilizacji łacińskiej
[The basics of the understanding of the state and politics in the tradition of the Latin civilization]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Cywilizacja (ISSN: 1643-3637)
Rok wydania: 2014
Numer czasopisma: 51
Strony od-do: 25-32
Streszczenie: Starożytne koncepcje polis wyznaczały przez długie wieki kierunki myślenia politycznego, z tym, że platoński styl myślenia stanowił często inspirację dla myślenia utopijnego, zwanego czasem socjalistycznym. Organiczna koncepcja polis uwidacznia się w teologii listów św. Pawła w Nowym Testamencie, zaś jej normatywny charakter odbija się w De civitate dei św. Augustyna, gdzie ludzie dobrzy i źli nie stanowią jedności politycznej i niejako tworzą i przebywają we własnych „państwach”. Ów stale obecny i wciąż podkreślany rys wychowawczy i niemalże nierozerwalny związek z moralnością, dobrocią człowieka (cnotą) był cechą istotną antycznej polis w pojmowaniu starożytnych . W nowożytności od czasów Machiavellego polityka stała się sztuką zdobywania, sprawowania i utrzymywania władzy, niewiele mającą wspólnego z jakimś wychowaniem człowieka, a bardziej czuwała nad opanowywaniem zwierzęcych, gorszych czy niższych stron życia ludzkiego, a szczególnie silnych namiętności . To, co było tylko różnicą aspektu , zostało brutalnie rozerwane (przynajmniej w teorii, bo w realizacji zawsze chyba panowały i wciąż będą panować mniejsze czy większe rozdźwięki z nią), a skutki tego pęknięcia odczuwalne są do dziś . Korelatem tak rozumianej polityki stały się z czasem państwa odpowiednio dopasowane do jej specyficznych celów. Trudności sprawia określenie, jakie są rzeczywiste cele współczesnych państw i czym tak naprawdę one są: wspólnotą życia, narzędziem wyzysku i ucisku, firmą, obozem pracy, sektą, praktycznym wytworem jakiejś utopii czy ideologii. Z tego powodu nastąpiło pewne mentalne wyobcowanie obywateli - mało kto postrzega państwo jako dobro, raczej panuje postawa krytycznego dystansu, często posuwająca się wręcz do negacji sensu jego istnienia. Pojawiają się ideologie wrogie państwowości, proponujące w zamian z jednej strony twory ponadpaństwowe czy ponadnarodowe: unie, imperia, związki, a z drugiej różne typy regionalizmów albo w końcu anarchii, wszystkie razem zmierzające do likwidacji państwa jako naczelnej wspólnoty politycznej. Warto zatem pamiętać podstawowe, tradycyjne rozumienia państwa, przekazane nam od początków cywilizacji łacińskiej, które przez długie wieki kształtowały myślenie polityków, a przez nich też polityczne oblicze cywilizacji. Wydaje się, że stan współczesnej polityki i kondycja państw mocno uzasadniają pogląd, że należy zdecydowanie powrócić do tych tradycyjnych rozumień państwa i wartości, które im przyświecały, oczywiście przy jakimś uwzględnieniu zmian czasów i mentalności współczesnego człowieka.
Słowa kluczowe: polis, państwo, polityka, cnota, moralność, Platon, Arystoteles
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Zbigniew Pańpuch",
title = "Podstawy rozumienia państwa i polityki w tradycji cywilizacji łacińskiej",
journal = "Cywilizacja",
year = "2014",
number = "51",
pages = "25-32"
}
Cytowanie w formacie APA:
Pańpuch, Z. (2014). Podstawy rozumienia państwa i polityki w tradycji cywilizacji łacińskiej. Cywilizacja, 51, 25-32.