Spory o sprawiedliwość a podstawy cywilizacji łacińskiej
[A dispute about justice and fundamentals of Latin civilization]

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: Cywilizacja (ISSN: 1643-3637)
Rok wydania: 2014
Numer czasopisma: 46
Strony od-do: 30-51
Streszczenie: Działalność Sokratesa i Platona, zmierzająca do m. in. znalezienia racjonalnych podstaw porządku moralnego oraz społecznego, znalazła ukoronowanie w koncepcji sprawiedliwości. Idąc za tradycją i podstawowymi intuicjami poetów, upatrującymi w sprawiedliwości pełnię cnoty (dobroci) lub uznającymi ją za najdoskonalszą z poszczególnych sprawności (cnót), Platon uczynił ją podstawą życia człowieka i pokazał jej ostateczne uzasadnienie ontyczne. Wykorzystał przy tym metodę sokratejską zbijania szeroko rozpowszechnionych w owym czasie błędnych koncepcji i poglądów na istotę sprawiedliwości, ukazując tkwiące w nich sprzeczności. Sam w końcu wykazał, czym jest sprawiedliwość sama w sobie i jakie ma fundamenty w strukturze człowieka: musi być harmonią odpowiednio ułożonych i zhierarchizowanych, obecnych w nim sił i zdolności, poddanych kierownictwu rozumu. Rozum oczywiście nie jest tu absolutem, ani jakimś subiektywistycznym i indywidualistycznym kryterium, lecz zwrócony powinien być w stronę obiektywnych kryteriów - wiecznych wzorów dobra - idei. Panujący w duszy wewnętrzny porządek stanowi swego rodzaju jej zdrowie, nie mniej ważne od zdrowia cielesnego, które również polega na harmonii różnych sił i elementów organizmu. Dopiero odpowiednio ułożony i zharmonizowany człowiek jest w stanie nawiązywać prawidłowe relacje społeczne, tworząc wraz z innymi sprawiedliwą wspólnotę polityczną, w której warto żyć. Śledząc jednak odradzające się i modyfikowane w różnych wariantach fałszywe i wewnętrznie sprzeczne opinie dotyczące sprawiedliwości, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że Platona męczyło nieustanne ich zbijanie i dlatego zaproponował radykalnie nową teorię usuwającą je ostatecznie.
Słowa kluczowe: sprawiedliwość, cnota, państwo, ustrój, Platon


Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Zbigniew Pańpuch",
title = "Spory o sprawiedliwość a podstawy cywilizacji łacińskiej",
journal = "Cywilizacja",
year = "2014",
number = "46",
pages = "30-51"
}

Cytowanie w formacie APA:
Pańpuch, Z. (2014). Spory o sprawiedliwość a podstawy cywilizacji łacińskiej. Cywilizacja, 46, 30-51.