Kosmopolis. Helleński uniwersalizm czy ekonomiczny globalizm?
[Cosmopolis: Hellenic universalism or economical globalism]
Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowanyMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2019
Tytuł publikacji: Genius vitae : księga pamiątkowa dedykowana Panu Profesorowi Marianowi Józefowi Wnukowi
Redaktorzy: Stanisław Janeczek, Zbigniew Wróblewski, Anna Starościc
Strony od-do: 237-244
Streszczenie: Czym w takim razie byłby uniwersalizm w kontekście kulturowym, a zatem powszechność jakichś elementów danego zjawiska, prądu czy w ogóle danej kultury? Uniwersalizm należałoby w takim kontekście rozumieć w ten sposób, że w różnych plemiennych czy narodowych kulturach pojawiałyby się elementy przekraczające konkretność okoliczności ich występowania i dające się upowszechnić, albo wręcz które należało by upowszechnić, ze względu na tkwiący w nich element wartości przekraczający lokalne wymiary zarówno miejsca i czasu. Jedynym kryterium tego rodzaju uniwersalności wydaje się odniesienie do obiektywnej rzeczywistości, a więc odkrycie prawdy o niej, w tym szczególnie prawdy o człowieku. Dodatkowo w tym kontekście chodziłoby o wypracowanie sposobów życia w wymiarze indywidualnym, rodzinnym i społecznym (politycznym) takich, które faktycznie prowadzić będą do spełnienia się człowieka w szczęściu, a więc całkowitej (możliwej w danych warunkach) realizacji jego potencjalności ludzkich, przede wszystkich osobowych. I w końcu wypracowanie takiej sztuki i techniki, by wspomagała realizację powyższego celu. Jest to warte podkreślenia, że celem tych wszystkich zabiegów jest ostatecznie sam człowiek, rozumiany jako podmiot doskonalenia się, mający do spełnienia swe naczelne zadanie, jakim jest spełnianie swych osobowych funkcji (Platońskie idion ergon) w jak najdoskonalszy sposób (gr. aristos), czyli realizacja arete, skutkująca spełnieniem się człowieka - szczęsciem – (eudajmonia) Jest jasne, że uniwersalność takich elementów w sposób niejako automatyczny wynosi je ponad konkretny, narodowy wymiar czy okoliczności jego pojawienia się i występowania. Okazuje się, że w kulturach narodowych mogą pojawiać się i faktycznie występują różne elementy uniwersalne, a można by wręcz zaryzykować twierdzenie, ze im doskonalsza kultura narodowa, tym bardziej jest ona uniwersalna. I w tym miejscu w zasadzie należałoby utożsamić uniwersalność z obiektywizmem i realizmem, zgodnie z powyższym ustaleniem. Jeśli bowiem rozpatrywać dane kultury narodowe jako lokalne, specyficzne i konkretne sposoby realizowania, spełniania ludzkiej natury, jako pewne przepisy, recepty czy metody życia indywidualnego czy społecznego, mające doprowadzić do spełnienia się człowieka w szczęściu, to właśnie można je odnosić do owego szczęścia w aspekcie ich skuteczności, czyli tego, czy realnie prowadzą do spełnienia się człowieka i konsekwentnie całej grupy narodowej, ew. jak największej ilości jej uczestników. A także w pewnym sensie obiektywnie, czyli pomijając lokalne, subiektywne okoliczności czy warunki, a spełniające naturę ludzką jako taką. Oczywiście wymaga to już posiadania tego rodzaju narzędzi jak obiektywistyczna czy realistyczna koncepcja rzeczywistości, a nie tylko mityczno - narracyjna (bajkowo - wyobażeniowa). Co ciekawe, wydaje się, że właśnie będąca tematem tego wywodu kultura hellenistyczna w swej warstwie teoretycznej, głównie filozoficznej1, bo do tej z konieczności będzie się ograniczała analiza), że to właśnie ona zapoczątkowała i ze znacznym sukcesem wypracowała podstawy tych narzędzi teoretycznych. Będąc kulturą konkretnego narodu, konkretnych społeczności i grup ludzkich określanych mianem helleńskich, wzniosła się do najwyższych poziomów uniwersalności czy obiektywności, jeśli można użyć tego wyrażenia. Blask jej osiągnięć był tak oczywisty i olśniewający, że czymś samozrozumiałym było opanowanie tego oto przecież konkretnego, narodowego języka pewnej lokalnej społeczności – języka greckiego - tylko w tym celu, aby móc lepiej, czyli bardziej adekwatnie i z całym bogactwem sensów bez zniekształceń, opuszczeń i błędów zrozumieć niesione przesłanie, które było obiektywne – a więc przesłanie skierowane do każdego człowieka. Rzymianie, którzy sami w końcu podbili Grecję i tereny objęte wpływami hellenizmu, czyniąc z nich Imperium Romanum, uczyli się i potem używali języka greckiego jako języka elity naukowej i kulturalnej.
Słowa kluczowe: kosmopolis, hellenizm, uniwersalizm, globalizm
Dostęp WWW: http://katalog.nukat.edu.pl/lib/item?id=chamo:4662602&fromLocationLink=false&theme=nukat
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Zbigniew Pańpuch",
title = "Kosmopolis. Helleński uniwersalizm czy ekonomiczny globalizm?",
journal = "",
year = "2019",
pages = "237-244"
}
Cytowanie w formacie APA:
Pańpuch, Z. (2019). Kosmopolis. Helleński uniwersalizm czy ekonomiczny globalizm?. , 237-244.