Wierność rzeczywistości
[Faithfulness to reality]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Cywilizacja (ISSN: 1643-3637)
Rok wydania: 2018
Numer czasopisma: 67
Strony od-do: 26-31
Streszczenie: Wierność rzeczywistości Sprawą absolutnie fundamentalną i najważniejszą w życiu ludzkim, także najważniejszą spośród rożnych rodzajów wierności, jakie mają miejsce w życiu ludzi, jak wierność w przyjaźni, miłości, małżeństwie, koleżeństwie, wierność tradycji, powołaniu, ojczyźnie, przysiędze, danemu komuś słowu czy złożonej obietnicy itp., jest wierność rzeczywistości. Rzeczywistość rozumiana jako wszystkie realnie istniejące rzeczy jest bowiem naturalnym środowiskiem życia człowieka i wyznacza jego sposób życia. Człowiek bowiem dzięki posiadaniu władz duchowych, jakimi są rozum i wola, nie tylko żyje w pewnym lokalnym, biologicznym otoczeniu i reaguje na nie poprzez odpowiednie procesy zachodzące w organizmie, ale przekracza owo środowisko na sposób poznawczy i poprzez akty decyzyjne swej woli może kształtować swoje działania w sposób wolny, a także wiązać się z innymi rzeczami, nie mającymi bezpośredniego biologicznego wpływu na jego życie, jak pokarmy czy napoje, a także wpływać na nie czy wykorzystywać je w swej twórczości artystycznej czy technicznej. Od strony zatem biologii i fizjologii posiadany przez nas organizm gwarantuje nam stały kontakt ze środowiskiem, z którego możemy czerpać potrzebne do życia zasoby, jak powietrze, światło słoneczne, pokarmy, napoje i odpowiednio je przetwarza dla własnych potrzeb. Dzieje się to na mocy samej struktury i konstytucji tegoż organizmu, który działa niejako automatycznie, jakby w sposób z góry zaprogramowany. Odkrycie tych podstawowych faktów skłoniło nawet niektórych myślicieli do traktowania organizmu człowieka czy innych organizmów roślinnych i zwierzęcych jako swego rodzaju automatów . Natomiast ludzkie władze duchowe, będące swego rodzaju „narzędziami” działania podmiotu duchowego, jakim jest dusza ludzka, nie działają na sposób czysto mechaniczny i całkowicie zdeterminowany czy automatyczny jak np. władze zmysłowe. Ich działanie jest tylko częściowo zdeterminowane ich właściwym przedmiotem, natomiast sposób tego działania czy jego intensywność zależy od samego człowieka, a także do pewnego stopnia podlega doskonaleniu. Doskonale widać to na przykładzie działania rozumu, który w naturalny sposób poznaje wszystko, jednakże poznanie to może się ubogacać i rozwijać, jak świadczą o tym systemy kształcenia i poszerzania wiedzy należące do dziedziny nauki. Podobnie jest ze zdolnościami do różnorodnego działania czy wytwarzania rzeczy. Pokazuje to, że człowiek jako podlegający wielorakiemu rozwojowi nie jest od razu doskonały, bo jego doskonalenie wymaga czasu i pracy wychowawczej, a także pracy nad sobą. Stąd też możliwe jest popełnianie różnego rodzaju błędów, nie tylko poznawczych, ale w działaniu czy wytwarzaniu. Sam fakt popełniania błędów przez człowieka od samego początku narodzin kultury intelektualnej był przedmiotem namysłu różnych myślicieli, a nawet pojawili się tacy, zwani sceptykami, którzy zwątpili w możliwość adekwatnego rozpoznawania rzeczywistości, czyli uzyskania prawdy o niej. Z kolei inni nastawieni bardziej optymistycznie starali się dociec źródeł błędów i wypracować sposoby ich zwalczania albo zabezpieczania się przed ich popełnianiem. Bowiem już sam fakt rozpoznania czy dostrzeżenia błędu świadczy o możności rozpoznania prawdy, bowiem tylko dzięki prawdzie można rozpoznać błąd, jako swego rodzaju odejście od prawdy czy rozminięcie się z nią. Z kolei błędy w rozpoznaniu rzeczywistości (czyli fałsz) skutkują błędami czy pomyłkami w działaniu czy w wytwarzaniu, co ma już poważniejsze konsekwencje dla człowieka. Czymś jeszcze bardziej szkodliwym jest świadome wprowadzanie innych w błąd (kłamstwo) czy manipulowanie ludźmi za pomocą różnych środków oddziaływania np. na emocje, aby spowodować jakieś korzystne dla kłamcy czy manipulatora reakcje albo działania okłamywanych czy manipulowanych ludzi. Filozofia, jako sposób świadomego namysłu nad rzeczywistością, od starożytnych początków kładła wielki nacisk na uzyskiwanie prawdziwego poznania świata i człowiek
Słowa kluczowe: realizm, filozofia, rzeczywistość, ucieczka od rzeczywistości
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Zbigniew Pańpuch",
title = "Wierność rzeczywistości",
journal = "Cywilizacja",
year = "2018",
number = "67",
pages = "26-31"
}
Cytowanie w formacie APA:
Pańpuch, Z. (2018). Wierność rzeczywistości. Cywilizacja, 67, 26-31.