Waldemar Pałęcki

Obrzędy pogrzebu zakonników według ceremoniału tynieckiego z XVIII wieku a analogie w liturgii rzymskiej
[Monks' funeral rites according to the Tyniec ceremonial of the 18th century and its analogies in the roman liturgy]

Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowany

Miejsce: Lublin
Rok wydania: 2012
Tytuł publikacji: Pogrzeb chrześcijański : obrzędy, teologia, praktyka
Redaktorzy: Czesław Krakowiak, Waldemar Pałęcki
Strony od-do: 165-182
Streszczenie: Troska o zmarłych była obecna w różnych kulturach i religiach. Ujęcie śmierci w chrześcijaństwie było zakorzenione w wydarzeniu zbawczym Jezusa, aby pokazać, że śmierć należy postrzegać jako życie dla i w Chrystusie, który umarł i zmartwychwstał (por. 2 Kor 5, 14-15). Ceremonie pogrzebowe, obok lęku przed śmiercią i sądem, ukazywały nadzieję chrześcijańską, stąd Eucharystia znajdowała się od początku w centrum obrzędów pogrzebowych. Po Mszy św. w X w. były odśpiewywane modlitwy i responsoria, które tworzyły tzw. obrzędy absolucji. Podczas tych modlitw kapłan okadzał trumnę i kropił ją wodą pobłogosławioną. Najstarsze obrzędy powstały we wspólnotach zakonnych przede wszystkim u benedyktynów i cystersów. Przykładem klasztornej liturgii pogrzebowej w Polsce są obrzędy i ceremonie, które zostały utrwalone dla benedyktyńskiej kongregacji św. Krzyża i wydrukowane w ceremoniale wydrukowanym w 1777 r. Kongregacja ta została założona w 1711 r. i istniała do 1864 r. Ceremoniał został opracowany przez Hieronima Kowalskiego OSB, przeora z Sieciechowa, i potwierdzony przez kapitułę generalną w Tyńcu. Do tego czasu polscy benedyktyni używali różnych ceremoniałów, np. kongregacji bawarskiej, czy też uwzględniających tradycje, które powstały w Montserrat w Hiszpanii. Obrzędy pogrzebu zostały przedstawione w części 7 w rozdziałach od 6 do 11. Dotyczyły poszczególnych celebracji od przygotowania ciała zmarłego, poprzez uroczyste przeniesienie ciała do Kościoła, mszą żałobną i absolucję, do pogrzebu i modlitw w 3. 7. i 30. dzień po śmierci oraz w rocznicę śmierci. Ceremonie pogrzebowe były podzielone na trzy części: 1. dla opatów; 2. dla profesów; 3. dla braci konwersów i oblatów. Podczas pogrzebu opatów towarzyszyła uroczysta liturgia. Była podobna jako podczas pogrzebu biskupów i dostojników kościelnych i świeckich. Po mszy św. miały miejsce uroczyste modlitwy i ceremonie wraz z pięcioma absolucjami (tzw. castrum doloris). Obrzędom pogrzebu profesów towarzyszyły trzy absolucje i uroczyste błogosławieństwo grobu, podczas którego kapłan odmawiał siedem modlitw. Obrzędy pogrzebu braci konwersów i oblatów były takie same jak w Rytuale Rzymskim. Charakterystycznym był zwyczaj, że współbracia czuwali przy zmarłym śpiewając psalmy. Po pogrzebie zakonnika odprawiano za niego trzydzieści mszy pogrzebowych i rozdawano jałmużnę. Podczas pogrzebu polecano zmarłego słowami modlitw za wstawiennictwem św. Benedykta.
Słowa kluczowe: liturgia benedyktynska, opactwo Krakow-Tyniec, pogrzeb, Pontyfikal rzymski, castra dolorum



Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Waldemar Pałęcki",
title = "Obrzędy pogrzebu zakonników według ceremoniału tynieckiego z XVIII wieku a analogie w liturgii rzymskiej",
journal = "",
year = "2012",
pages = "165-182"
}

Cytowanie w formacie APA:
Pałęcki, W. (2012). Obrzędy pogrzebu zakonników według ceremoniału tynieckiego z XVIII wieku a analogie w liturgii rzymskiej. , 165-182.