Człowiek po Zagładzie : problematyka egzystencjalna w twórczości Henryka Grynberga
[The Post-Holocaust man : Existential problems in Henryk Grynberg`s literary output]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2010
Streszczenie: We współczesnej literaturze polskiej funkcjonują pisarze, którzy z racji tematyki swoich utworów nazwani zostali pisarzami Holocaustu. Do ich grono zaliczono Henryka Grynberga (born 1936), który z racji osobistego doświadczenia był uczestnikiem i świadkiem zagłady swojego narodu. Shoah dotknęła boleśnie całą rodzinę, krewnych, znajomych pisarza, którzy z racji żydowskiego pochodzenia zginęli w czasie jest II wojny światowej. Jednak Henryk Grynberg nie poprzestał w swojej twórczości na opisie doświadczenia Holocaustu. Ta książka jest próbą nowego odczytania dzieł Grynberga. Traumatyczne doświadczenie wojny, cierpienia i śmierci przeważają w opisie ludzkiego egzystencji, lecz dla pisarza ważna stało się życie człowieka po Zagładzie. Twórczość Grynberga ściśle związana jest z czasem, w którym żyje. Jest zgoła rekonstrukcją wydarzeń sprzed II wojny światowej, potem świata naznaczonego Holocaustem i wprowadza czytelnika w nowy narzucony porządek polityczny Europy, jakim jest dyktatura Stalinizmu. Opowiedziane przez Grynberga historie dotyczą jednostki oraz zbiorowości, społeczności żydowskiej oraz polskiej. Henryk Grynberg jest polsko-żydowskim pisarzem, ponieważ taki jest świat jego bohaterów. W swojej twórczości ciągle porusza historię polsko-żydowską. Na jej temat tworzy eseje, szkice krytyczne, dzieła prozatorskie, liryczne i dramaty. Ta książka jest próbą spojrzenia na całą twórczość Grynberga do tej pory wydaną. Tematem przewodnim jest wpisane jej w kategorie egzystencjalne, które przynależne początkowo filozofii (m.in. Sartre`a, Marcela, Heideggera czy de Unamuno) przeszły do literatury. Najważniejszym stał się człowiek, osamotniony, cierpiący i walczący o jakość swojej egzystencji. Samo życie, rozumiane jako biologiczne trwanie, nie ma sensu oraz wartości. Każdy musi odnaleźć swoją drogę, swoje miejsce w świecie i kontinuum historii ludzkości. Każdy z trzech rozdziałów dotyczy poszczególnego etapu życia ludzkiego: dzieciństwa, młodości i dojrzałości. Dzieciństwo napiętnowane jest doświadczeniem Holocaustu, młodość – doświadczeniem komunizmu, dojrzewanie – to emigracja i życie w Ameryce. Ważnymi aspektami określającymi drugi i trzeci okres w życiu bohaterów Grynbergowskich stają się: dojrzewanie płciowe, erotyzm i życie aktorskie w Teatrze Żydowskim w Warszawie. Pomimo zmian trauma wywołana przez Shoah stale towarzyszy pisarzowi. Dlatego ważnym jest pojęcie ocalonego oraz „syndromu ocalonego”. Jako dojrzały pisarz Grynberg odszedł od literatury pięknej na rzecz dokumentu, jego zapisy losu nie dotyczą już tylko znanych mu osób. Każda opowieść jest ważna i musi być świadectwem. Jednak opowieści dotyczą nie tylko Holocaustu, ale i tego, co stało się po zakończeniu wojny. Twórczość Henryka Grynberga jest ilustracją wydarzeń, które towarzyszyły pisarzowi przez całe życie. Dlatego, by opisać dzieła pisarza ważne jest przywołanie konkretnych dat, faktów z historii Polski i Europy. Celem tej książki jest ukazanie pisarstwa Henryka Grynberga w szerokiej perspektywie egzystencjalnej oraz odpowiedź na pytanie: o wartość życia jednostki uwikłanej w wielkie wydarzenia historyczne.
Słowa kluczowe: Henryk Grynberg, Holokaust, komunizm, egzystencjalizm, literatura polsko-żydowska
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Monika Szabłowska-Zaremba",
title = "Człowiek po Zagładzie : problematyka egzystencjalna w twórczości Henryka Grynberga",
year = "2010",
}
Cytowanie w formacie APA:
Szabłowska-Zaremba, M. (2010). Człowiek po Zagładzie : problematyka egzystencjalna w twórczości Henryka Grynberga. Lublin: