Porfiriusz z Tyru, Sentencje
[Porphyry, Sentences]
Książka naukowa recenzowanaWspółautorzy: Ewa Osek
Miejsce: Lublin
Rok wydania: 2022
Redaktorzy: Anna Palusińska Monika A. Komsta
Streszczenie: Prezentowana monografia dotyczy jednego z wielu pism filozoficznych Porfiriusza z Tyru (233–305), które zachowało się we fragmentach i ekscerptach złożonych w całość dopiero w XX wieku i wydanych pod umownym tytułem Sentencje czyli drogi do świata ponadzmysłowego. Porfiriusz był uczniem Plotyna i wydawcą Ennead w latach 263–301. Pisał komentarze do dialogów Platona i pism Arystotelesa, a ponadto także opracowywał i komentował traktaty Plotyna. Tezą niniejszej monografii jest wykazanie, że zachowane we fragmentach Sentencje są tożsame z syntezą (synagoge) filozofii Plotyna, będącą jednym z kilku zaginionych komentarzy Porfiriusza do Ennead. Niniejsze opracowanie składa się z czterech części: wstępu, polskiego przekładu Sentencji Porfiriusza, komentarza oraz indeksów. Część wstępna obejmuje zagadnienia filologiczne i historyczne takie jak transmisja, historia i krytyka tekstu, wydania i opracowania Sentencji, biografia autora – Porfiriusza, jego działalność jako wydawcy Ennead i komentatora Plotyna, zachowane i zaginione komentarze Porfiriusza, z którymi łączy się problematyka Sentencji. W dalszej kolejności omówiono zagadnienia filozoficzne, które mają przybliżyć czytelnikowi przetłumaczony tekst, a zatem między innymi kwestie związane z tradycją filozoficzną, która wpłynęła na Porfiriusza: platonizmem, arystotelizmem, stoicyzmem, medioplatonizmem i wreszcie neoplatonizmem. Drugą część stanowi pierwszy polski przekład Sentencji Porfiriusza wraz z paralelnym greckim tekstem oryginalnym. Prezentowane tłumaczenie stara się uwzględnić zarówno tradycję, w jakiej tekst powstał, a więc techniczny język właściwy platonizmowi, jak i wymogi współczesnej polszczyzny, tak aby tekst był zrozumiały zarówno dla znawców neoplatonizmu jak i dla szerszego grona odbiorców. Część trzecia jest filozoficznym komentarzem do poszczególnych punktów Sentencji, wyjaśniającym używaną terminologię, wzajemne relacje między poszczególnymi punktami dzieła oraz kontekst filozoficzny. Celem komentarza jest ułatwienie odbioru dzieła poprzez merytoryczne omówienie poszczególnych zagadnień, wskazanie odpowiedniego fragmentu Ennead, którego dotyczy dany punkt Sentencji, a także innych dzieł filozoficznych, do których odniósł się Porfiriusz. Sentencje przedstawiają metafizykę zawartą w Enneadach Plotyna z naciskiem położonym na zagadnienia antropologiczne. Porfiriusz w sposób systematyczny zaprezentował nauczanie swojego mistrza tak, że każdy punkt Sentencji można odnieść do jakiegoś traktatu Ennead. Porfiriusz w Sentencjach przedstawił Plotyńską naukę o duszy, jej związku z ciałem, a także nakreślił drogę powrotu duszy do świata inteligibilnego. Dzieło składa się z krótszych i dłuższych zamkniętych całości, które mają być wskazówkami na drodze zrozumienia natury rzeczywistości i mogą umożliwić oczyszczenie duszy a także jej powrót do rzeczywistości prawdziwej. Dlatego zasadniczym, powracającym zagadnieniem jest przede wszystkim odgraniczenie od siebie świata cielesnego i niecielesnego, precyzyjnie określenie własności istotowych i przypadłościowych ciał i bytów inteligibilnych. Innym ważnym problemem jest sposób, w jaki dusza łączy się z ciałem, chociaż z natury swojej jest ona czymś inteligibilnym, oraz rozważanie problemów związanych ze współdziałaniem ze sobą duszy i ciała w poznaniu zmysłowym. Sentencje Porfiriusza są nie tylko syntezą neoplatonizmu, lecz także duchowym przewodnikiem dla tych ludzi, którzy pragną podążać drogą prowadzącą ku ponownemu zjednoczeniu się z tym, co inteligibilne. W czwartej i ostatniej części monografii znajdują się: Index Porphyrianus zawierający terminy greckie, które występują w Sentencjach, i ich polskie odpowiedniki, konkordancja, spis ilustracji i bibliografia cytowanych pozycji.
Słowa kluczowe: Porfiriusz, Plotyn, Enneady, dusza, ciało, niecielesność
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Monika Komsta and Ewa Osek",
title = "Porfiriusz z Tyru, Sentencje",
year = "2022",
}
Cytowanie w formacie APA:
Komsta, M. and Ewa Osek(2022). Porfiriusz z Tyru, Sentencje. Lublin: