Obraz heretyków w Moralia in Iob Grzegorza Wielkiego
[The image of heritics in Moralia in Iob of Gregory the Great]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: VOX PATRUM (ISSN: 0860-9411)
Rok wydania: 2019
Tom: 71
Strony od-do: 475-499
Streszczenie: Jednym z głównych wątków tematycznych Moraliów, czyli komentarza Grzegorza Wielkiego do Księgi Hioba jest interpretacja trzech przyjaciół Hioba jako heretyków. Niniejszy artykuł przedstawia obraz środowiska heretyków wyłaniający się z dzieła Grzegorza. Nie ma on charakteru prezentacji historycznej. Jest to silnie zretoryzowana krytyczna ocena zjawiska herezji, wzbogacona o analizy i zalecenia o charakterze moralno-duchowym. Problematykę herezji Grzegorz poruszał przede wszystkim z pobudek apologetycznych, mających na celu obronę ortodoksyjnej wiary. Obraz heretyka został w tym celu silnie zretoryzowany. Częste stosowanie inwektywy szło w parze z dużym stopniem ogólności w przedstawianiu osobowości i sposobu działania heretyków. Grzegorz bardzo rzadko odwoływał się do konkretnych postaci heretyków i zazwyczaj były to osoby z epoki minionej, głównie wielcy błędnowiercy IV i V wieku, jak Ariusz czy Eutyches. Charakterystyka heretyków jako ludzi odznaczających się głównie trzema wadami – pychą, obłudą i głupotą – przybiera w Moraliach formę toposu, czyli motywu literackiego, pojawiającego się w większości wczesnochrześcijańskich tekstów antyheretyckich. Najbardziej oryginalnym elementem w sposobie prezentacji heretyków przez Grzegorza było powiązanie z ich cechami osobowościowymi większości wypowiedzi pojawiających się w księdze Hioba. Tylko niektóre z tych alegorii znajdują swoje paralele w przypisywanym uczniowi Hieronima, Filipowi Prezbiterowi, komentarzu do księgi Hioba, który najprawdopodobniej był znany papieżowi. Grzegorz zetknął się z pewnością w swojej posłudze z pozostałościami takich wcześniejszych herezji jak arianizm czy donatyzm, co mogło go skłaniać do szerszej refleksji na temat dzialalności heretyków. Budzi jednak zastanowienie, dlaczego w epoce późnego antyku chrześcijańskiego, gdy minął czas powstawania wielkich ruchów heretyckich, właśnie krytyka fenomenu herezji stała się głównym przedmiotem duchowej egzegezy Księgi Hioba.
Słowa kluczowe: Grzegorz Wielki, Moralia in Iob, Heretycy, herezja, egzegeza alegoryczna, patrystyka
Dostęp WWW: http://10.31743/vp.4041
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Mariusz Szram",
title = "Obraz heretyków w Moralia in Iob Grzegorza Wielkiego",
journal = "VOX PATRUM",
year = "2019",
pages = "475-499"
}
Cytowanie w formacie APA:
Szram, M. (2019). Obraz heretyków w Moralia in Iob Grzegorza Wielkiego. VOX PATRUM, 475-499.