Reszef - bóg starożytnego Orientu
[Resheph - God of the Ancient Orient]

Książka naukowa recenzowana

Miejsce: Lublin
Rok wydania: 2011
Streszczenie: Praca przedstawia wszystkie źródła pisane wspominające o omawianym bóstwie, a następnie je analizuje. W ten sposób otrzymujemy dokładna mapę terenów, gdzie bóstwo było czczone, z uwzględnionym podziałem chronologicznym. I tak dla 3. tys. przed Chr. dysponujemy źródłami z syryjskiej Ebli (łącznie 275 wzmianek), środkowo-mezopotamskiego Mari (1 wzmianka) i z odległego Elamu (1 wzmianka). W 2. tys. przed Chr. źródła dotyczące Reszefa pojawiają się w Mari (20 wzmianek), Babilonie (1 wzmianka), w Anatolii (3 wzmianki), w Egipcie (40 wzmianek), na Cyprze (2 wzmianki), przede wszystkim jednak w miastach syryjskich: Ugarit (181 wzmianek), Emar (180 wzmianek) i Alalach (2 wzmianki). W 1 tys. przed Chr. źródła są mniej liczne: Egipt (10 wzmianek), Cypr (18 wzmianek), Izrael (8 wzmianek), syryjskie Tell Sifr (1 wzmianka), Cylicja (4 wzmianki), Fenicja (8 wzmianek), Kartagina (1 wzmianka) i Palmyra (2 wzmianki). Dzięki opracowanemu katalogowi źródeł można zauważyć dużą popularność kultu Reszefa w 3. i 2. tys. oraz jego stopniowy zanik w 1. tys. przed Chr. Kult ten najdłużej utrzymuje się na terenach peryferyjnych i izolowanych, takich jak pustynna Palmyra i wyspa Cypr. Prześledzone zostały także cechy Reszefa występujące w kulcie. Przede wszystkim brak jest potwierdzenia dla dotychczas apriorycznie przyjmowanej tezy, że Reszef władał światem umarłych. Ewidentnie nie można go zaliczać do bóstw chtonicznych. Jest on przede wszystkim bogiem wojowniczym, gwałtownym, odpowiedzialnym za zarazę. Jednak tak jak może choroby zsyłać, tak tez może z nich uzdrawiać. Ze względu na długi czas trwania oraz znaczną rozpiętość geograficzną kultu, dostrzec można pewne specyficzne, lokalne cechy. Na przykład w Egipcie z bóstwa wspomagającego faraona w walce Reszef przekształca się w bóstwo wzywane głównie jako pomoc podczas chorób. Wśród Hurytów natomiast Reszef pojawia się jako opiekun handlu. Nie ulega wątpliwości, że Reszef jest przyzywany jako pomoc dla swych wiernych. Z pewnością odrzucić należy dawniej prezentowany obraz złowrogiego bóstwa. W starożytnym Izraelu natomiast, w wyniku stopniowego powstania religii monoteistycznej, Reszef został zredukowany najpierw do rzędu demonicznych pomocników Jahwe, później zaś jego imię funkcjonowało jako rzeczownik pospolity, choć zawsze z odniesieniem do cech dawnego bóstwa.
Słowa kluczowe: Starożytny Orient, Syria, Kanaan, Izrael, Fenicja, Egipt, mitologia, religia, Reszef

---

Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Maciej Münnich",
title = "Reszef - bóg starożytnego Orientu",
year = "2011",
}

Cytowanie w formacie APA:
Münnich, M. (2011). Reszef - bóg starożytnego Orientu. Lublin: