Kim jest Jezus Chrystus dla ruskich i rosyjskich Świętych? Teologiczna analiza Żywotów Świętych św. Dymitra Rostowskiego
[Who is Jesus Christ for the Ruthenian and Russian Saints? A Theological Exploration of St Dimitry Rostovsky’s The Lives of the Saints]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Elpis (ISSN: 1508-7719)
Rok wydania: 2013
Tom: 15 (26)
Numer czasopisma: 27 (40)
Strony od-do: 69-78
Streszczenie: Hagiografia chrześcijańska stanowi nie tylko ukazanie faktów z życia poszczególnych świętych, ale przede wszystkim jest opisem doświadczenia Boga miłującego człowieka. Od początku chrześcijaństwa wielkie znaczenie w budowaniu wiary, nadziei i miłości wierzących miały opowieści o tych, którzy ze szczególnym radykalizmem odpowiadali na uprzedzającą miłość Boga w Trójcy Osób. Opowieści te, od czasów opisywanych w księdze Dziejów Apostolskich, przybierały różne formy literackie, różna też była ich geneza. Autor w wstępnej części artykułu w bardzo syntetycznej formie wprowadza w żywoty świętych i ich rolę w prawosławiu ruskim i rosyjskim. Zasadniczo koncentruje się na ukazaniu dzieła pt. Minee Czytane (opublikowanego w latach 1711-1718) w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, które jest autorstwa św. Dymitra Rostowskiego. Na początku XX wieku zostało ono przeredagowane i przetłumaczone na język rosyjski. To dwunastotomowe monumentalne dzieło wydawane w latach 1903-1911 pt. Żywoty Świętych jest bogatym źródłem informacji dla naukowców z wielu dziedzin. Z teologicznego punktu widzenia autor podjął się przebadania Żywotów Świętych pod kątem bezpośrednich nawiązań do Osoby i nauczania Chrystusa. W tym celu przeanalizował zamieszczone w Żywotach Świętych cytaty z Nowego Testamentu, a zwłaszcza z Ewangelii dotyczących Osoby i nauczania Jezusa Chrystusa oraz modlitw do Niego skierowanych, jak również świadectw o osobowej z Nim relacji. W swych analizach poszukiwał odpowiedzi na pytania: kim jest Jezus Chrystus dla świętych rosyjskich oraz jakie Jego obrazy dominują w Żywotach Świętych. Pierwsza część artykułu na bazie tekstów źródłowych wskazuje przymioty Jezusa Chrystusa. Zbawiciel w modlitewnym doświadczeniu świętych ruskich i rosyjskich jawi się jako Bóg bliski, Przenajświętszy Król, Najlepszy Pan i Król, Pocieszyciel płaczących, Światłość niezachodząca, Bóg miłosierny wsłuchany w prośby człowieka, Fundament wszelkiego dobra. Wizerunek Chrystusa jako bezgrzesznego, niewinnie cierpiącego i miłosiernego jaśnieje szczególnie w pobożności świętych strastnotierpców Borysa i Gleba. W świadomości Rusinów Chrystus – Miłujący człowieka Pan - jest Bogiem nie potępiającym grzeszników, ale pragnącym doprowadzenia ich do przemiany serca i świętości. Chrystus Pan to również prawdziwy Lekarz dusz i ciał, który leczy niebiańskim lekarstwem. W drugiej części artykułu zostały ukazane obrazy Chrystusa, które pojawiają się podczas lektury Żywotów Świętych. Niektóre z nich nawiązują bezpośrednio do perykop ewangelicznych, inne mają podłoże egzystencjalne i stanowią wyraz wiary w Bogoczłowieka. I tak, święci odwołują się do obrazu Pana Jezusa kuszonego na pustyni, do obrazu miłosiernego Chrystusa, który pragnie doprowadzić pogrążonego w chorobie duchowej człowieka do przemiany umysłu i zbawienia, do obrazu Chrystusa dobrowolnie przyjmującego cierpienie dla zbawienia człowieka. Ważnym elementem wizerunku Jezusa Chrystusa ukazanego w Żywotach Świętych jest nawiązanie do Jego cierpień i śmierci krzyżowej, co zostaje dopełnione triumfalnym obrazem Zmartwychwstałego, który zwyciężył śmiercią Swoją śmierć i obdarzył nas życiem wiecznym. Interesującym fragmentem księgi Żywotów Świętych przypadającej na miesiąc kwiecień jest opis objawień Jezusa Chrystusa po Jego Zmartwychwstaniu. Dominuje w nich motyw przedwiecznej światłości nieskończenie jaśniejszej od światła słonecznego. W mistycznym doświadczeniu świętych Chrystus również objawia się jako chwalebna Światłość promieniująca płomienną miłością. Przedstawione w artykule przymioty i obrazy Jezusa Chrystusa, które wyłaniają się z duchowego doświadczenia ruskich i rosyjskich świętych, przybliżają wizerunek Zbawiciela miłującego człowieka, który nie chce śmierci grzeszników, lecz pragnie zbawienia wszystkich. Szczególnie mocno jaśnieją Jego rysy paschalne, jako niewinnie cierpiącego i ukrzyżowanego Baranka oraz Zmartwychwstałego Pana.
Słowa kluczowe: Jezus Chrystus, Żywoty Świętych, św. Dymitr Rostowski, prawosławna hagiografia rosyjska, misterium paschalne
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Krzysztof Leśniewski",
title = "Kim jest Jezus Chrystus dla ruskich i rosyjskich Świętych? Teologiczna analiza Żywotów Świętych św. Dymitra Rostowskiego",
journal = "Elpis",
year = "2013",
number = "27 (40)",
pages = "69-78"
}
Cytowanie w formacie APA:
Leśniewski, K. (2013). Kim jest Jezus Chrystus dla ruskich i rosyjskich Świętych? Teologiczna analiza Żywotów Świętych św. Dymitra Rostowskiego. Elpis, 27 (40), 69-78.