Śmierć Heraklita z Efezu w starożytnej legendzie
[Death of Heraclitus of Ephesus in an ancient legend]

Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowany

Miejsce: Kielce
Rok wydania: 2019
Tytuł publikacji: Medicina antiqua, mediaevalis et moderna : historia, filozofia, religia
Redaktorzy: Sylwia Konarska-Zimnicka, Lucyna Kostuch, Beata Wojciechowska
Strony od-do: 59-76
Streszczenie: W przekazach o śmierci Heraklita z Efezu wyraźnie przebijają niechęć, pogarda, wręcz nienawiść do filozofa. W oparciu o relację Diogenesa Laertiosa, a także inne źródła antyczne szukamy odpowiedzi na pytania: na ile wiarygodne są opowieści starożytnych biografów, jak własne wypowiedzi Heraklita przyczyniły się do ich powstania oraz jak Heraklit zmarł i co było bezpośrednią przyczyną jego śmierci. Z antycznych przekazów wynika ścisła analogia między nimi a zachowanymi (we fragmentach) wypowiedziami Heraklita. Autorzy przekazów łączą w spójną całość: naukę i los, życie i śmierć filozofa. Ta ostatnia, wywołana puchliną wodną (gr. hyderos, hydrops), symbolicznie odpowiada heraklitejskiej koncepcji śmierci duszy. Filozof, wykorzystując jako remedium własną teorię, próbuje ‘w swojej legendzie’ zrównoważyć, poprzez użycie krowiego łajna, zgubne oddziaływanie na organizm nadmiaru wody i wilgoci przez ogień (‘testując’ swoją teorię przeciwieństw). W 2008 sformułowano hipotezę, iż przyczyną śmierci mogło być zatrucie lukrecją. W naszej opinii, podejmowane i w starożytności, i obecnie próby wyjaśnienia śmierci dadzą się pogodzić: Heraklit, przebywając jakiś czas w górach, mógł przedawkować spożycie lukrecji i tym samym zapaść na hydropsję, co doskonale koreluje z jego trudną nauką (m.in. o przeciwieństwach: ogień – woda), jak i z oczekiwanym przez jego późniejszych ‘wrogów’ scenariuszem, w którym sławny filozof pada ofiarą swojej nauki, paradoksalnie ginie więc od ‘własnego lekarstwa’.
Słowa kluczowe: Heraklit z Efezu, śmierć, puchlina wodna, Diogenes Laertius, lukrecja, presokratycy, starożytna tradycja biograficzna, cynicy

---

Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Krzysztof Narecki",
title = "Śmierć Heraklita z Efezu w starożytnej legendzie",
journal = "",
year = "2019",
pages = "59-76"
}

Cytowanie w formacie APA:
Narecki, K. (2019). Śmierć Heraklita z Efezu w starożytnej legendzie. , 59-76.