Alegoria istnienia: Justusa Lipsjusza filozoficzne i filologiczne strategie czytania świata
[AN ALLEGORY OF EXISTENCE: JUSTUS LIPSIUS’ PHILOSOPHIC AND PHILOLOGICAL STRATEGIES READING OF THE WORLD]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Roczniki Humanistyczne (ISSN: 0035-7707)
Rok wydania: 2023
Strony od-do: 59-80
Streszczenie: Artykuł jest poświęcony dwom najważniejszym dziełom Justusa Lipsjusza – "De constantia libri duo" (1584) oraz "Politicorum, sive Civilis doctrinae libri sex" (1589), choć energia badawcza została skoncentrowana zwłaszcza na tym pierwszym. Autorka starała się pokazać, jak wojenna rzeczy-wistość XVI-wiecznych Niderlandów przenika tkankę ideową i retoryczną dzieła literackiego, oddziałując na wykorzystane strategie dyskursu literackiego oraz kierunek myślenia o rzeczywistości politycznej w ujęciu państwowym i duchowej w rozumieniu indywidualnym. Autorkę zainteresował głównie jeden wątek, uobecniający się w twórczości Lipsjusza – wątek wiecznej przemiany, widziany przez humanistę z perspektywy filozoficznej doktryny stoickiej, oddany wszelako w literackiej wizji o silnie poetyckim i alegorycznym charakterze. Dialektyka wartości, polaryzacja znaczeń, dynamika prezentacji poddanego zmianom świata, w którym człowiek znalazł się pomiędzy powinnością działania i koniecznością ucieczki, uobecniają się nie tylko w ideowej warstwie dzieł, tłumaczących wojnę i wszelakie kataklizmy z jednej strony koncepcją kary za występki, z drugiej zasadą opatrznościowej troski Boga o zachowanie proporcji, harmonii i ładu we wszechświecie, ale i w retorycznej ich strukturze, gdzie język staje się narzędziem za którego pomocą oddawana jest estetyczna zasada różnorodności i fundowanego na niej mądrego (bo Boskiego) piękna. Zastosowane przez Lipsjusza strategie wyzyskania dziedzictwa piśmienniczego antyku i doby wczesnochrześcijańskiej, będącego budulcem dzieł humanisty (o czym świadczy centoniczna i palimpsestowa ich natura), w konfrontacji z wypracowanym przez niego nowym językiem sztuki, przy którego pomocy artykułuje trudne ideowo treści, pozwala czytelnikowi dzieł niderlandzkiego profesora obserwować proces świadomego przekuwania filologii w materię filozoficzną, a w efekcie silnego ich splotu. W przekonaniu autorki artykułu w procesie tym wyraża się istota lipsjańskiego stylu pisania i ekspresji myślenia, które należy rozumieć jako spójną i świeżą jakość uobecnioną i wyróżniającą się na tle ówczesnego piśmiennictwa humanistycznego.
Słowa kluczowe: stoicyzm; ogród; filozofia; wojna; przemiana; polityka; retoryka; język; filologia
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Justyna Dąbkowska-Kujko",
title = "Alegoria istnienia: Justusa Lipsjusza filozoficzne i filologiczne strategie czytania świata",
journal = "Roczniki Humanistyczne",
year = "2023",
pages = "59-80"
}
Cytowanie w formacie APA:
Dąbkowska-Kujko, J. (2023). Alegoria istnienia: Justusa Lipsjusza filozoficzne i filologiczne strategie czytania świata. Roczniki Humanistyczne, 59-80.