Le théâtre d’Emile Verhaeren : du dramatique au pictural
[Emile Verhaeren's Theatre: From Drama to Picturality]
Książka naukowa recenzowanaMiejsce: Lublin
Rok wydania: 2009
Redaktorzy: Stanisław Sarek
Streszczenie: Monografia Teatr Emile’a Verhaerena – od dramatu do obrazu, stawia sobie za cel przestudiowanie całokształtu dzieła dramatycznego tego belgijskiego pisarza, na które składają się cztery sztuki Les Aubes (1898), Le Cloître (1900), Philippe II (1901) i Hélène de Sparte (1912), w perspektywie dwóch pojęć przywołanych w tytule: dramatu – jako rodzaju literackiego, i obrazu, rozumianego w jego potocznym znaczeniu jako „krajobraz, scena, osoba widziana lub odtwarzana w pamięci, w wyobraźni”. Analiza tekstów dramatycznych Verhaerena jest podzielona na dwie części, z których pierwsza bada dynamikę akcji, a druga sposoby budowania obrazu. Metoda Etienne’a Souriau, przyjęta za narzędzie pracy do analizy układu i ewolucji sił w kosmogonii sztuk, pozwala stwierdzić pewien brak umiejętności w budowaniu i dawkowaniu napięcia, jaki towarzyszył autorowi, i który po części odbiera czytelnikowi/widzowi przyjemność zaangażowania się w przeżywanie świata przedstawionego. Ostatecznie badania przeprowadzone w monografii potwierdzają opinie krytyków, że Philippe II i Hélène de Sparte znajdują swoją artystyczną wartość przede wszystkim jako poematy, zaś Les Aubes i Le Cloître są sztukami bardziej rozwiniętymi, gdzie napięcie dramatyczne zyskuje pewną siłę i dynamikę. Druga część studium, proponująca analizę malarskości sztuk, przynosi również potwierdzenie intuicyjnych sądów wyrażanych o teatrze belgijskiego poety. Dzięki metodzie badawczej zaproponowanej przez Liliane Louvel, uważny ogląd utworów wyraźnie pokazuje, że nagromadzona w nich została znaczna ilość wskaźników malarskości, takich jak strategiczne miejsca opisywania przestrzeni, zmiana sposobu wypowiedzi na opis, zagospodarowanie przestrzenne strony, tytuł, fokalizacja, części mowy o funkcjach deiktycznych w zdaniu, co składa się razem na określenie kadru, ram opisywanego obrazu, dalej, określone czasy i aspekty czasownika (participes passés, présent, czasownik « être »), odpowiednia leksyka taka jak określenie koloru, światła, formy, linii, perspektywy, rozmiaru, symetrii czy masy. Co więcej, analizowane dramaty reprezentują różne modalności charakteru malarskiego tekstu, które Louvel wyróżniła ze względu na stopień ich nasycenia przez wskaźniki malarskości. I tak poszczególne partie tekstu w sztukach Les Aubes i Hélène de Sparte pozwalają zaklasyfikować je w szeregi hipotypozy, figury imitującej malarstwo w poszukiwaniu odzwierciedlenia ruchu i dynamiki, fragmenty tekstu Philippe II wpisują się w modalność malowniczego widoku, podczas gdy Le Cloître zawiera najniższy w skali Louvel stopień modalności zwany efektem obrazu. Należy podkreślić, że obrazowość w sztukach Verhaerena związana jest nierozłącznie z opisem i na nim osadzona. Każda więc analiza malarskości została poprzedzona badaniem opisowych partii sztuk, sporządzonej według typologii opisu zaproponowanej przez Philippe’a Hamon. Ogląd materiału tekstowego dokonany w podwójnej perspektywie sceniczności i obrazowości pozwala na obserwację reguł współistnienia tych dwóch kategorii estetycznych. I tak dokonane analizy pozwalają na sformułowanie zasady odwrotnej proporcjonalności: im mniej napięcia dramatycznego w sztukach Les Aubes i Philippe II, im bardziej brakuje go w Hélène de Sparte, tym większe jest przesycenie tych sztuk malarskością, która przybiera postać hipotypozy lub malowniczego widoku. I odwrotnie, kiedy sceniczność spaja Le Cloître solidną strukturą dramatu i umiejętnie dawkowanym napięciem, nasycenie obrazowością słabnie, zaznaczając swoją obecność jedynie na poziomie efektu obrazu. O ile pierwsza ze sztuk pozwala rozwinąć się malarskości w tekście, o tyle w trzech pozostałych narasta ona stopniowo, wnosząc się za każdym razem o jeden poziom skali. Podsumowując, można zatem stwierdzić, że droga jaką szedł Verhaeren w teatrze prowadziła od dramatu do obrazu.
Cytowanie w formacie Bibtex:
@book{1,
author = "Judyta Niedokos",
title = "Le théâtre d’Emile Verhaeren : du dramatique au pictural",
year = "2009",
}
Cytowanie w formacie APA:
Niedokos, J. (2009). Le théâtre d’Emile Verhaeren : du dramatique au pictural. Lublin: