"Zawróć, jeśli to możliwe!" - O lękach związanych z "końcem" i nadziejach na "dalszy ciąg" w dramatach Jarosława Jakubowskiego
["Turn Back if Possible!" On Fears Related to the "End" and Hopes for a "Continuation" in Plays by Jarosław Jakubowski]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym (ISSN: 0860-8024)
Rok wydania: 2019
Tom: 32
Numer czasopisma: 4 (128)
Strony od-do: 218-249
Streszczenie: Artykuł przybliża twórczość dramatyczną Jarosława Jakubowskiego, jednego z najciekawszych polskich dramatopisarzy ostatnich lat, na przykładzie kilku wybranych sztuk pochodzących z dwóch wydanych w Polsce antologii dramatów tego autora: "Generał i inne dramaty polityczne" (2014) oraz "Prawda i inne dramaty" (2017). Odsłaniając w swoich dramatach skutki współczesnych przeobrażeń kulturowych świata Zachodu – skutki erozji tradycyjnych wartości ukształtowanych w obrębie kultury judeochrześcijańskiej i zastępowania ich wartościami przygodnymi, spychania duchowego wymiaru istnienia człowieka poza margines życia społecznego – Jakubowski prowokuje do refleksji nad tym, co stanowi fundament człowieczeństwa, i nad rzeczywistym znaczeniem ludzkiego istnienia. Jego dramaty stają się literacką egzemplifikacją rozmaitych przejawów antropologicznego redukcjonizmu we współczesnej rzeczywistości, uświadamiającą odbiorcy, jak powoli umiera w niej to, co „ludzkie”, choć wszystko zdaje się dziś należeć do człowieka i od niego zależeć. Frapujące twórcę problemy i niepokoje związane ze skutkami degeneracyjnych procesów cywilizacyjnych, odcinania się od przeszłości, redukcjonistycznego postrzegania człowieka i biernej akceptacji kierunku dokonujących się zmian znajdują też swoje odzwierciedlenie w przywoływanych w artykule futurologicznych dramatach Jakubowskiego, w których wątki katastroficzne i (post)apokaliptyczne stają się pretekstem do zbudowania konstrukcji metaforycznej. Zamieszczone w tytule artykułu cytaty pochodzą z jednego z nich, ze sztuki zatytułowanej Kosmonauci, w której dryfujący w przestrzeni kosmicznej uszkodzony statek z kosmonautami staje się czytelną metaforą ponowoczesnego świata. W chybotliwej, zmierzającej donikąd rzeczywistości bohaterowie Jakubowskiego tęsknią za tym, co stabilne i pewne – za dosłownie i metaforycznie pojętym twardym gruntem pod nogami – i podejmują nierówną walkę o ocalenie własnego życia, ale też własnego człowieczeństwa. Choć katastrofa wydaje się nieunikniona, Jakubowski zostawia odbiorcy daleką od naiwnego optymizmu nadzieję na „dalszy ciąg”. Ściśle wiąże się ona z tym, co na skutek redukcjonistycznych zapędów współczesnego świata zostało zdegradowane, unieważnione, odrzucone – z duchowym wymiarem ludzkiego istnienia i stabilnym fundamentem wartości, na którym oprzeć można rzeczywistość międzyludzkich relacji.
Słowa kluczowe: Jarosław Jakubowski, dramat polski po 1989, perspektywa antropologiczna w literaturze, motywy (post)apokaliptyczne, nadzieja
DOI: 10.12887/32-2019-4-128-12
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Joanna Michalczuk",
title = "''Zawróć, jeśli to możliwe!'' - O lękach związanych z ''końcem'' i nadziejach na ''dalszy ciąg'' w dramatach Jarosława Jakubowskiego",
journal = "Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym",
year = "2019",
number = "4 (128)",
pages = "218-249"
}
Cytowanie w formacie APA:
Michalczuk, J. (2019). "Zawróć, jeśli to możliwe!" - O lękach związanych z "końcem" i nadziejach na "dalszy ciąg" w dramatach Jarosława Jakubowskiego. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL - Lublin i Fundacji Jana Pawła II - Rzym, 4 (128), 218-249.