Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944-1956
[Youth conspiracy on Polish territories 1944-1956]

Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowany

Czasopismo: Pamięć i Sprawiedliwość (ISSN: 1427-7476)
Rok wydania: 2011
Tom: 17
Numer czasopisma: 1
Strony od-do: 47-74
Streszczenie: W latach 1944-1956 cześć młodych ludzi sprzeciwiającą się np. ideologizacji i ateizacji życia codziennego oraz ograniczaniu wolności, zdecydowała się podjąć samodzielność działalność podziemną. W tym czasie w całym kraju utworzyli oni – według danych IPN – przynajmniej 972 tajne organizacje, skupiające ok. 11 tys. członków. Powstałe związki odwoływały się do różnych tradycji (harcerskiej, religijnej, AK, Zrzeszenia „WiN”, BCh, NSZ, ruchu ludowego czy narodowego). Istniały jednakże dwie główne kategorie stowarzyszeń – wojskowe i harcerskie. Niektóre wybrały za patrona ideowego Józefa Piłsudskiego. Inne z kolei nawiązywały do koncepcji narodowych, a nawet socjalizmu, odrzucając jednakże jego ówczesną wersję. W pracy konspiracji młodzieżowej można wyróżnić trzy etapy. Pierwszym była działalność bieżąca – przegotowanie do oczekiwanej zmiany systemu politycznego, najczęściej w wyniku walki zbrojnej. Chodziło o zdobycie kwalifikacji wojskowych oraz prowadzenie akcji oświatowej, której celem było uświadomienie własnych członków oraz kształtowanie postaw społeczności lokalnych (w ulotkach – rzadziej na łamach prasy podziemnej – apelowano o zachowanie własnej tożsamości, utrzymanie oporu i nieuleganie wpływom oficjalnej propagandy). Kolejny planowany etap stanowił już bezpośredni udział w zmaganiach z nieprzyjacielem, często u boku wkraczającej z Zachodu Armii Polskiej, których efektem miało być odbudowanie niepodległego kraju. Ważna była również kwestia kreślonej przez część konspiratorów wizji przyszłego państwa. Miało ono stać się krajem demokratycznym z szeroko zakrojonymi swobodami politycznymi, gospodarczymi i obywatelskimi. Pilzneńscy Żołnierze Wolnej Polski walczyli zatem o „Polskę wolną i sprawiedliwą, nie ciemiężącą chłopów obowiązkowymi dostawami ponad ich możliwości, nie wyzyskującą w nieludzki sposób robotnika i z handlem wolnym i uspołecznionym, bez tarć między nimi. Z wolnym, nie ciemiężonym podatkami rzemiosłem i bezpłatnym nauczaniem i studiowaniem i uznaną za dokonaną reformą rolną i przemysłową, chodzi tu o upaństwowienie przemysłu i podział wśród chłopów ziemi obszarniczej”. Konspiracja młodzieżowa w pierwszej dekadzie istnienia Polski Ludowej nie stanowiły zjawiska znaczącego pod względem liczby osób zaangażowanych w ich działalność. Jednakże to właśnie młodzi ludzie przejęli, po rozbiciu „dorosłego podziemia”, dziedzictwo oporu antykomunistycznego: gros grup (ok. 66 proc.) działało bowiem w latach 1949-1953.
Słowa kluczowe: konspiracja młodzieżowa lat 1944/45-1956; antykomunistyczny opór; opozycja polityczna; mentalność młodych ludzi;


Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Jacek Wołoszyn",
title = "Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944-1956",
journal = "Pamięć i Sprawiedliwość",
year = "2011",
number = "1",
pages = "47-74"
}

Cytowanie w formacie APA:
Wołoszyn, J. (2011). Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944-1956. Pamięć i Sprawiedliwość, 1, 47-74.