Komodytyzacja prawdy – komodytyzacja nauki – komodytyzacja człowieka
[Commoditization of truth - commoditization of science - commoditization of man]

Artykuł naukowy w wydawnictwie zbiorowym recenzowany

Miejsce: Warszawa - Lublin
Rok wydania: 2017
Tytuł publikacji: Ekonomia a chrześcijaństwo : świat biznesu przez pryzmat encyklik św. Jana Pawła II Centesimus Annus i Laborem Exercens
Redaktorzy: Agnieszka Lekka-Kowalik
Strony od-do: 193-205
Streszczenie: Pierwsze zdanie encykliki św. Jana Pawła II Laborem exercens głosi, iż człowiek „poprzez pracę ma się przyczyniać do ciągłego rozwoju nauki i techniki”, a potem czytamy, że „z pracy rąk swoich pożywa człowiek chleb”. Z pewnością rozwijamy naukę i technikę i to w takim stopniu, że wyłania się społeczeństwo nazwane społeczeństwem wiedzy. Równolegle obserwujemy proces, który należy nazwać komodytyzacją wiedzy, tj. wiedza jest traktowana jako towar, który jest sprzedawany, nabywany, wymieniany i nawet kradziony, który ma swą cenę. W tym kontekście wiedza to capacity to act (N. Stehr) – coś dającego zdolność czy możliwość działania i kluczowy element produkcji dób i usług. Wykorzystanie wiedzy w działaniu jest antropologicznym niezmiennikiem. Jednakże w społeczeństwach wiedzy obserwujemy masowe zapotrzebowanie i masowe dostarczanie wiedzy – stąd rozwój sektora produktów i usług kognitywnych. Takie rozumienie wiedzy i instytucji „wiedzotwórczych” ma istotne konsekwencje. Wiedza to nie prawdziwe i uzasadnione przekonania, ale twierdzenia, które pozwalają zadziałać i kreować innowacje, uniwersytetu muszą konkurować na rynku produkcji wiedzy i rynku usług edukacyjnych, dostosowując swą „ofertę” do oczekiwań klientów. Wymusza to zmianę kryteriów dobrej nauki. Nie ma oczywiście opozycji między prawdziwością a skutecznym wykorzystaniem, natomiast przy powyższym rozumieniu prawdziwość (prawdopodobieństwo) przestaje być istotnym kryterium oceny wyniku badań; liczy się funkcja wiedzy w działaniu. Funkcjonalizacja wiedzy oznacza, że dany element wiedzy może być zastąpiony przez jakikolwiek inny umożliwiający to samo działanie; problem zaś staje się interesujący dla nauki, o ile rynek jest także nim zainteresowany. Wszystko to przekształca praktykę naukową. We wspólnocie naukowej pojawia się nowa grupa – menadżerowie, którzy dbają o efektywność pracy badaczy oraz koszty badań. Refleksyjność, wątpliwości, dyskusje, krytyka itd. - dotąd niezbywale elementy nauki – mogą się okazać stratą czasu. Przy takim rozumieniu naukowcy stają się „umysłami do wynajęcia”, mającymi dokładnie wskazane miejsce w strukturze danego projektu i wymienialnymi na „lepszy egzemplarz”, tj. tańszy i efektywniejszy. Za takim rozumieniem nauki stoi ostatecznie błąd antropologiczny: widzenie człowieka jedynie jako producenta i konsumenta.
Słowa kluczowe: nauka, prawda, utowarowienie wiedzy, funkcjonalizacja wiedzy, menadżer nauki



Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Ewa Lekka-Kowalik",
title = "Komodytyzacja prawdy – komodytyzacja nauki – komodytyzacja człowieka",
journal = "",
year = "2017",
pages = "193-205"
}

Cytowanie w formacie APA:
Lekka-Kowalik, E. (2017). Komodytyzacja prawdy – komodytyzacja nauki – komodytyzacja człowieka. , 193-205.