Miejsce pamięci jako przestrzeń zaangażowania. Uwagi o koncepcji ideowo-artystycznej Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze
[Memorial Site as Space of Engagement. Ideological and Artistic Concept of the Museum and Memorial in Sobibór]
Artykuł naukowy w czasopiśmie recenzowanyCzasopismo: Muzealnictwo (ISSN: 0464-1086)
Rok wydania: 2021
Tom: 62
Strony od-do: 73-83
Streszczenie: Artykuł dotyczy realizacji nowej koncepcji ideowo-artystycznej Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady, wyłonionej na podstawie konkursie z 2013 roku. Analizując zwycięski projekt obejmujący oprócz opracowania przestrzennego terenów poobozowych także budowę obiektu muzealnego (etap już zrealizowany, budynek udostępniono w 2020 roku), autorka proponuje pojęcie „przestrzeni zaangażowania”, jako najlepiej charakteryzujące miejsca pamięci powstające na terenach dawnych nazistowskich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady ludności pochodzenia żydowskiego. Jako punkt wyjścia przywołane zostają przykłady sposobów upamiętniania takich miejsc, począwszy od pierwszych pomników z lat 40. XX wieku poprzez niezwykle istotny w procesie redefinicji pomnika konkurs na Międzynarodowy Pomnik Ofiar Obozu w Birkenau z 1957 roku. Nagrodzony, choć nieskierowany do realizacji wobec protestów byłych więźniów Auschwitz, projekt Pomnika-Drogi Oskara Hansena i zespołu stał się odtąd punktem odniesienia, wobec którego powstawały kolejne koncepcje. W relacji do pojęcia kontr-pomnika (counter-monument) Jamesa E. Younga zostaje także wspomniane założenie memorialne na terenie byłego obozu zagłady w Bełżcu z 2004. Głównym przedmiotem analiz jest jednak refleksja nad środkami, dzięki którym aktualnie organizowane architektoniczno-przestrzennie Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze – w tym stała ekspozycja w nowo wybudowanym obiekcie muzealnym – staje się przestrzenią zaangażowania dla współczesnych odbiorców na różnych poziomach percepcji, ich wielozmysłowej aktywności nieodzownej w procesie pamiętania.
Słowa kluczowe: "przestrzeń zaangażowania", Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze, pomnik, kontr-pomnik (counter-monument)
Dostęp WWW: https://muzealnictworocznik.com/resources/html/article/details?id=216022
DOI: 10.5604/01.3001.0014.8978
Cytowanie w formacie Bibtex:
@article{1,
author = "Elżbieta Błotnicka-Mazur",
title = "Miejsce pamięci jako przestrzeń zaangażowania. Uwagi o koncepcji ideowo-artystycznej Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze",
journal = "Muzealnictwo",
year = "2021",
pages = "73-83"
}
Cytowanie w formacie APA:
Błotnicka-Mazur, E. (2021). Miejsce pamięci jako przestrzeń zaangażowania. Uwagi o koncepcji ideowo-artystycznej Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze. Muzealnictwo, 73-83.